Yenidoğanın Refleksleri Nelerdir? Yenidoğan Refleksleri Nasıl Tespit Edilir?

Yenidoğan refleksleri genellikle 25. gebelik haftasından itibaren oluşmaya başlayan istemsiz olarak meydana gelen hareketlerdir. Reflekslerin büyük bir bölümü yenidoğan gelişiminin ilerleyen aylarında kendiliğinden kaybolur. Prematüre ve zamanında doğan tüm bebeklerde yenidoğan refleksleri görülür. Yenidoğan refleksleri hayati öneme sahiptir. Yenidoğanın gelişimini değerlendirmede refleksler önemli bir role sahiptir. Yenidoğan reflekslerinin olmaması ya da geç ortadan kaybolması durumunda nörolojik problemler akla gelmelidir.  Bu nedenle yenidoğanın muayenesi yapılırken reflekslerin varlığı ve ne kadar güçlü olduğu büyük önem taşımaktadır. Başlıca yenidoğan refleksleri; moro refleksi, yakalama refleksi (grasping), babinski refleksi , adımlama refleksi ( stepping ), tonik-boyun refleksi, arama refleksi ( rooting ), emme refleksi ( sucking ) , gallant refleksi ( gövdenin içe eğilme refleksi ), traksiyon ( çekme refleksi ) , glabella refleksi ( mc carty refleksi ) dir.

1. Moro Refleksi

Moro refleksi yenidoğanlarda irkilme tepkisi, sarılma hareketi olarak da bilinmektedir. Genellikle 6. aydan sonra bu refleksin kaybolması beklenmektedir. Moro refleksinin ortaya çıkmasında pek çok faktör rol oynamaktadır. Yüksek sesle uyaran vermek, göğüs ya da mideye sıcak veya soğuk temasta bulunmak, bir yüzeye vurarak ani ses çıkartmak gibi faktörler moro refleksinin ortaya çıkmasında etkilidir. Yenidoğanın muayenesi esnasında moro refleksinin varlığını kontrol etmede genellikle yenidoğanın ellerinden tutulup hafif oturma pozisyonundan geriye doğru bırakılma yöntemi uygulanmadır. Bu yöntemde yenidoğandan ellerinden tutulur ve 30 derecelik açıyla hafif oturma pozisyonuna getirilirken aniden serbest bırakılır. Bu durumda yenidoğanın kollarını ve ellerini iyice açması sonrasında ise kucaklar gibi kollarını birbirine yaklaştırması beklenir. Moro refleksinin yokluğunda doğum travmaları ve beyin hasarı gibi durumlar akla gelmelidir.

2. Yakalama Refleksi ( Grasping )

Yakalama refleksi yenidoğanlarda görülen istemsiz yakalama ve kavrama hareketidir. Genellikle 4. Aydan sonra istemsiz olan yakalama refleksi yerini istemli kavrama ve yakalama hareketine bırakır. Hem elde hem de ayakta görülür. Yakalama refleksi ayaklarda ellere göre daha geç kaybolmaktadır. Bebeğin avuç içine, benzer şekilde ayak tabanında parmakların başlangıç noktasına dokunulduğunda ellerde ve ayaklarda kapanma hareketi görülür. Ellerde bariz bir şekilde tutma hareketi gözlemlenir.

3. Babinski Refleksi

Yenidoğanın ayak tabanına uyarı verilmesiyle ortaya çıkan bir reflekstir. Ayak tabanına topuktan başlayarak parmaklara doğru çizgi çizilerek uyarı verilir. Bu uyarı sonucu yenidoğanın ayak parmakları yelpaze gibi açılır. Ayak baş parmağında ayak tabanına doğru hareket gözlemlenir. Babinski refleksi iki yaşına kadar devam edebilmektedir. İki yaşından sonra görülmesi anormal bir durumdur.

4. Adımlama Refleksi ( Stepping )

Yaşamın ilk 6 haftasında görülmekle birlikte bebek yürümeye başlayana kadar da devam edebilmektedir. Adımlama refleksi, yenidoğan dik bir şekilde tutulduğunda ayak tabanlarının sert bi zeminle temas etmesi sonucu ortaya çıkan ilerleme hareketi olarak ortaya çıkar. Yenidoğan ilerleme hareketinde hızlıca birkaç adım atar.

5. Tonik-Boyun Refleksi

Sırt üstü yatar pozisyonda yenidoğanın başı bir tarafa doğru çevrilir. Bu çevrilme sonucunda başın çevrildiği taraftaki kol ve bacakta açılma olurken diğer tarafta çekilme gözlemlenir. Tonik boyun refleksi genellikle 4. aydan sonra azalır. 4. Aydan sonra tonik boyun refleksi görülmesi anormal bir durumdur.

6. Arama Refleksi ( Rooting )

Yenidoğanda ağız kenarına ya da yanağa hafif dokununca ortaya çıkan reflekstir. Dokunma sonucu yenidoğan başını o yöne doğru çevirir, yenidoğanın ağzı açılır ve emmek için memeyi arar. Bu refleksin olabilmesi için yüzdeki duyuların normal fonksiyonda çalışması gerekir. Bu refleks ortalama 4. aydan sonra kaybolmaya başlar fakat uykudayken bir yaşına kadar devam edebilir.

7. Emme Refleksi ( Sucking )

Emme ve yutma refleksi 34- 35. gebelik haftasında gelişimini tamamlamaktadır. 34. Gebelik haftasından önce doğan prematüre bebekler, emme ve yutma reflekslerinin koordine olmayışı nedeniyle gastrik sonda ile beslenmektedirler. 34. Gebelik haftasından büyük ve zamanında dünyaya gelen bebeklerde bebeğin dudaklarına dokununca ya da ağzına bir obje konulduğunda ( biberon, parmak vb.) kendiliğinden emmeye başlar. Ritmik emme hareketi görülür. Yenidoğanlarda sinir sisteminin uyarılabilirliğini gösteren en önemli parametrelerden biri emme refleksidir. Muayene esnasında yenidoğanın güçlü bir şekilde emme hareketi yapıp yapmadığına dikkat edilmelidir.

8. Gallant Refleksi ( Gövdenin İçe Eğilme Refleksi )

Yenidoğan yüzüstü pozisyonda yatarken sırtının kenarı boyunca okşandığında ortaya çıkan reflekstir. Bu reflekste bebeğin gövdesi ve kalçaları uyarı verilen yere doğru bükülür. Gallant refleksi yenidoğanlarda ikinci aya kadar görülebilmektedir. Sırtın her iki tarafı da muayene edilmelidir. Gallant refleksinin varlığı omuriliğin bütünlüğünü gösteren bir parametredir.

9. Traksiyon ( Çekme Refleksi )

Sırtüstü yatan bebeğin ellerinden tutulup hafif oturur pozisyona getirildiğinde ortaya çıkan bir reflekstir. Bu pozisyonda yenidoğanın kollarını bükmesi ve başının arkaya doğru olması beklenmektedir. 3. Aydan sonra kollar ve baş aktif olarak harekete katılır ve baş artık geriye doğru düşmez. 3. Aydan sonra baş hala geriye doğru gidiyorsa bu anormal bir bulgudur.

10. Glabella Refleksi ( MC Carty Refleksi )

Yenidoğanlarda iki kaşın ortasına bastırıldığında meydana gelen kısa süreli göz kırpıştırma hareketidir. Uzun süreli olabilir. Sinir hasarına bağlı olarak yüz ve mimik hareketlerinin kaybı gibi durumlarda göz kırpma eylemi gerçekleşmez.