Yaşlılık gençken düşünülmeyecek kadar uzak geldiğinde ise ne yapacağını da bilmeyecek kadar bilinmezliklerle dolu bir yaşam dönemidir. Bu nedenle yaşlılığa hazırlanan çok az kişi vardır. Çoğu kişi yaşlılıkla birlikte birçok sağlık sorunu yaşamaktadır.
Ben bu yazımda sizlere yaşlıların sağlıklı bir şekilde nasıl el, ayak, göz ve cilt bakımlarını yapabileceklerini aktaracağım. Umarım kendinizi ve yakınınızda yaşayan yaşlılar için bu bilgilerin kullanılmasını sağlayarak kaliteli bir yaşam sürebilirsiniz.
Yaşlılarda Ayak Bakımı Nasıl Yapılır?
Yaşlı bireylerde özellikle ayak tırnakları sertleşmiş ve şekil bozukluklarına uğramıştır. Bu ek olarak dolaşım yetersizliği ve diyabet nedeniyle de ayak bakımı önemlidir.
- Parmak araları, tırnak kenarları ve ayak tabanları her gün incelenmeli, ayak tabanını görmesi için ayna kullanılmalı eğer görme sorunu varsa ayak bakım kontrolünü başkası yapmalıdır.
- Ayağın bakımı için ılık su kullanılmalı, kimyasal ajanlar temizlikte tercih edilmemeli,
- Tırnaklar yumuşadıktan sonra düz olarak ve tırnak ucu deri dışında olacak şekilde kesilmeli, derin kesilmemeli ve fazla uzun olmamalıdır.
- Tırnak makası bireye özgü ve güçlü olmalıdır, kesim için bıçak kullanılmamalıdır.
- Ev içinde çıplak ayak ile dolaşılmamalı, pamuklu sıkmayan ve kalın çoraplar giyilmelidir.
- Ev içinde giymesi rahat ayağı kavrayan terlikler giyilmeli, ayağa zarar verici batıcı kesici cisimlerin olmamasına dikkat edilmeli.
Yaşlılarda Göz Bakımı Nasıl Yapılır?
- Yaşlı bireylerde sık görülen göz sorunları nedeniyle göz kontrolleri aksatılmamalı.
- Gözyaşı azalması sık karşılaşılan ve enfeksiyon oluşumuna zemin hazırlayan bir sorundur. Bunun için yapay gözyaşı önerilebilir.
- Yaşlının lens esnekliğini ve kornea duyarlılığı kaybolmuştur gözyaşı azalır, irisin rengi kaybolur. Yaşlının muayenesinde karşısına oturarak, görme pozisyonu ve ışık reaksiyonu ölçülmelidir.
- Yeterli ışık durumu da saptanmalı, diyabet hastalığı olup olmadığı araştırılmalı, gelişebilecek katarakt konusunda dikkat edilmelidir.
- Aldığı ilaçlar kontrol edilmelidir çevre güvenliğinin sağlanması için yeterli ışık, renkli işaretler ve gözlük kullanımın önemi anlatılmalı.
- Gözlük kullanımı yaşlı bireyler sık olduğu için gözlüğün temizliği; camlarının yıkanarak temizlenmesi, yumuşak bez kullanılarak kurutulması anlatılmalıdır. Ayrıca gözlük kayıpları da fazla olduğu için yaşlı birey için uygun gözlük zinciri kullanımı teşvik edilmelidir.
Yaşlılarda Ağız ve Diş Bakımı Nasıl Yapılır?
Ağızda eksik, çürük ve kırık dişler ağız ve diş sağlığı, beslenmeyi olumsuz etkiler. Bundan dolayı öncelikle ağız sağlığını korumak önemlidir.
Bu nedenle kullanılan diş fırçası kalın saplı kolay şekil alabilir olmalı.
- Protezler için ise fırça, temizleme tableti ya da solüsyonu kullanılmalı.
- Fazla ağız kuruluğu için yapay salya önerilir.
- Ağızdaki kırık diş ve protez, çürük vb. sorunların tedavi edilmesi, dişler ve protez arasına giren besinlerin ağız sağlığı için temizliğine dikkat edilmesi gerekir.
- Geceleri çıkarılan protezlerin tuzlu suda bekletilmesi, protezin ısı toleransından dolayı sıcak yiyecek ve içeceklerden kaçınılması, gerektiğinde ağız sağlığını koruyan antiseptik solüsyonların kullanımı ve uygulanması yaşlı birey ve ailesine anlatılmalıdır.
Yaşlılarda Cilt Bakımı Nasıl Yapılır?
Özellikle cildin su ve nem kaybı, yağ içeriğinin azalması ve cildin kendini yenileme hızını yitirmesi bu sorunun en yaygın nedenleri arasındadır.
Çevresel faktörlere bağlı olarak (aşırı ısınma, ısı kaynaklarına yakın temas, soğuk ve kuru hava gibi) cildin nem miktarının azalması egzamanın kötüleşmesine neden olur. Yaşlı bireylerin alerji öyküsü sorgulanıp, topikal steroid ve antihistaminik tedavi uygulanabilir .
Egzamanın türüne göre tedaviye antibiyotikler eklenebilir. Genel olarak egzama tedavisinde zemin hazırlayan faktörlerin önlenmesi ve egzamaya bağlı oluşan kaşıntı, kuruluk ve inflamasyonun azaltılması ve cildin rahatlatılması amaçlanır.
- Egzama sorunu olan yaşlılarda cildin stratum korneum tabakasını nemlendirmek için en az 10 dakikalık kısa banyolar tercih edilmelidir.
- PH değeri 5.5 olan cildi tahriş etmeyecek sabun ve şampuan kullanılmalıdır.
- Banyo sonrası nemlendirici solüsyonlar kullanılmalıdır.
- Egzamalı yaşlı bireylerin kıyafet seçiminde pamuklu, cildi irrite etmeyen ve absorban ürünleri tercih etmeleri önerilir
- Ayrıca oda ısısı sabit tutulmalı ve kıyafetler sabunla yıkandıktan sonra iyi durulanmalıdır
Altındiş, M. (2013). Yaşlılarda Güncel Sağlık Sorunları Ve Bakımı. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
Atıcı, E. (2003). İyileşmeyen Tedavi. Türkiye Klinikleri J Med Etik. 11(1), 48-55.
Aksayan S. Halk Sağlığı Hemşireliği El Kitabı. İstanbul: Birlik Ofset Ltd. Şti; 1998
Aydemir, EH (2013). Derinin Yaşı. Okmeydanı Tıp Dergisi, 29(Ek Sayı 2), 89- 93.
Bayrak, S. & Akın, S. (2019). Yaşlılarda Cilt Sorunları Ve Bakımı . Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi , 1 (3) , 215-220
Birol, L., Akdemir, N., (2005). İç Hastalıkları Ve Hemşirelik Bakımı, Nobel Kitabevi Ankara
Kaptan, G., Dedeli, Ö., (2012). Temel İç Hastalıkları Hemşireliği İstanbul Tıp Kitabevi İstanbul