Uyuz Hastalığı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Bu yazımda sizlere sarcoptes scabiei var. hominis isimli akar tarafından oluşturulan, insandan insana yakın fiziksel temas yoluyla bulaşan özellikle okul, bakım evleri ve hapishane gibi ortamlarda yayılma hızı fazla olan halk arasında uyuz hastalığı olarak anılan deri hastalığı hakkında bilgi vermek istiyorum.

Uyuz Hastalığı Nedir?

Sarcoptes scabiei var. hominis isimli ekzoparazitin 0,3-0,5 mm boyutundaki dişisi tarafından oluşturulan bulaş sonrası cildin üst kısmında tüneller açarak ilerlemesi ve yumurtalarını o bölgeye bırakmasıyla karakterize bulaşıcı bir deri hastalığıdır.

Uyuz Hastalığı Kimlerde Görülmektedir?

Uyuz hastalığı her yaş ve ekonomik düzeydeki bireyi etkileyebilmekle birlikte daha çok sosyoekonomik düzeyi düşük bölgelerde görülmektedir.

Uyuz hastalığının bulaşı genellikle aile üyeleri arasında, cinsel partnerler arasında, uzun süreli fiziksel temas yoluyla ve uyuzlu kişilerin giysi çarşaf gibi özel eşyalarının kullanımıyla da olabilmektedir.

İnsan vücudunun dışında normal oda koşullarında 24 ile 36 saat hayatta kalabilen uyuz etkeni bu süre içerisinde enfekte edebilme yeteneğine sahiptir.

Uyuz Hastalığı Türleri Nelerdir?

Kabuklu uyuza göre daha hafif seyretmektedir. Akar sayısı 10-15 civarındadır. Genellikle küçük sivilceler ve küçük kabarcıklar yer almaktadır.

2. Kabuklu Uyuz

Diğer türe göre daha ağır seyreden, kişilerin cildinde pul pul dökülen, soyulan ve çok sayıda uyuz akarı yumurtası olmasıyla karakterize uyuz türüdür. Kabuklu uyuzda akar sayısı 2 milyona kadar çıkabilmektedir. Kabuklu uyuza kalabalık ortamlarda yaşayanlarda, bağışıklık sistemi baskılanan kişilerde, diyabet hastalarında, immun sistem yetmezliği varlığında daha sık rastlanmaktadır. Tipik uyuza göre daha bulaşıcıdır. Ayrıca bu türde belirtiler avuç içlerinde, ayak tabanlarında ve tırnakların altında görülmektedir. Aynı zamanda lenfadenopati, kandaki eozinofil sayısında artış,  serum IgE düzeyinde yükselme ve vücutta ikinci bir enfeksiyon varlığı gözlenmektedir.

Uyuz Belirtileri Nelerdir?

İlk kez akarların protein ve dışkılarına maruz kalan bireylerde belirtiler ortalama olarak 2 hafta içinde ortaya çıkmaktadır. Eğer kişi daha önce uyuz hastalığı geçirdiyse belirtilerin ortaya çıkması bulaştan sonra 1-4 gün arasında olmaktadır.

• Özellikle geceleri artan kaşıntı,
• Ciltte parmaklarda bileklerde, koltuk altında, kasıklarda, kalçada, genital organlarda sivilce benzeri kaşıntılı döküntü varlığı,
• Ciltte vezikül, bül, püstül ve epidermiste ince, gri-kırmızı ve kahverengi çizgi görünümü,
• Özellikle bebeklerde ve çocuklarda döküntüler avuç içi, yüz, boyun ve kafa derisi bölgesinde görülebilmektedir.

Yukarıda bahsedilen belirtilerin varlığında mutlaka dermatoloğa başvurulmalıdır.

Uyuzda Tanı Nasıl Konulur?

Deriden bistüri yardımıyla alınan örneklerin mikroskobik olarak incelenmesi sonucunda uyuz akarının yumurta ve fekal peletlerin saptanmasıyla uyuz tanısı konulabilmektedir. Bu yöntemle kabuklu uyuz tanısı daha rahat saptanabilmektedir.

Tipik uyuz hastalığı bulunan bireylerde akar sayısı az olduğundan öykü ve fiziki muayene ile tanı koyulması olasıdır.

Aynı zamanda uyuz akarının ciltte oluşturduğu düşünülen tünellerden birinin olduğu bölgeye mürekkep uygulanır ve sonrasında alkol ile silinir. Tünel varlığında mürekkep koyu ve düzensiz bir çizgi şeklinde yayılım göstereceğinden mürekkep testi ile tanı koyulabilmektedir.

Dermoskopi cihazı; İncelenen alanın görüntüsünü 10 kat büyütme imkânı sunarak kıvrımlı ve pulsu tünellerin hatta tünelin sonundaki akarın pigmentli başının ve ön bacaklarının oluşturduğu koyu renk üçgen yapısının görünmesini sağlar.

Video dermotoskopisi: Deri tabakasını 1000 kat büyüterek epidermisten dermise kadar inceleme yapılmasını sağlar. Cildi hassas bireyler ve çocuklar için daha uygun bir yöntem olarak tanımlanabilir. Tedavinin tamamlanmasının ardından hastanın takip edilmesine de olanak sağlamaktadır.

Uyuz Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?

Uyuz hastalığı uzman bir dermatoloğun muayenesi sonucunda tanımlanmaktadır. Bu süreçte kullanılan ilaçlar sadece reçeteyle alınabilecek olup uyuz akarlarını ve yumurtalarını öldüren ürünlere skabisit kremi /losyonu adı verilmektedir. İlaçların kullanım şeklinin ve sıklığının doktorun reçete ettiği şekilde olması tedavinin başarı şansını arttırmaktadır.

Kwellada %5 Losyon

Antiparaziter ilaçlar grubuna dahil olan permetrin etkin maddesine sahip losyondur. Uyuz tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Duş alıp kurulandıktan sonra boynun altında kaşıntı olan, olmayan bütün bölgelere uygulanmalıdır. Doktorun önerisine göre vücutta 8 saat ya da 24 saate kadar kalmalıdır. Belirtilen süre dolduğunda duş alınmalıdır ve temiz yatak çarşafları ve kıyafetler ütülendikten sonra giyilmelidir. Doğru uygulandığı takdirde 1 kez uygulanması yeterlidir. Bu süreçte eller ve ayaklar suyla yıkandığı takdirde kwellada solüsyonu o bölgelere tekrar sürülmelidir. Bozulmuş cilt ve mukoza membranlarına ve göz çevresine uygulanmaz.

Ectopix-S

Metilprednisolon aseponat etkin maddesine sahip çözeltidir. Saçlı deride oluşan enflamasyon ve kaşıntılı dermatozların tedavisinde kullanılır. Doktorun öneri durumuna göre sabah ve akşam saçlı deriye uygulanabilir.

Belogent

Betametozan dipropiyonat ve antibiyotik olarak gentamisin sülfatı içeren kremdir. Deride oluşan kızarıklık, iltihap, kaşıntı döküntü durumlarında kullanılır. Doktorun önerisine göre kaşıntı olan bölgelere sabah ve akşam uygulanabilir.

Allerset

Setirizin etkin maddeli bir antihistaminiktir. Alerjik durumlarda belirtileri hafifletmek için kullanılır. Doktorun önerisiyle günde 1 kez tok iken içilmelidir.

Uyuz Tedavisinde Kullanılan Ek Yöntemler

Bu yöntemler doktora danışılmadan uygulanmamalıdır. Bu yöntemlerle uyuz hastalığının semptomları hafifletilmeye çalışılmaktadır.

Aleo Vera Yağı

Cilt rahatsızlıkları üzerinde yatıştırıcı bir etkisi vardır. Uyuz tedavisinde kullanılabilir.

Çay Ağacı Yağı

Antiparazitik, antifungal ve antibakteriyel özelliklerine sahip doğal bir yağdır. Deri altında yaşamını sürdüren akarların ölmesini sağlar.

Beyaz Sirke

Cildin ph seviyesini değiştirerek akarların ölmesini sağlar. Asidik bir yapıdadır. Suyla karıştırılarak uygulanabilir.

Lavanta Yağı

Yeni cilt hücrelerinin oluşumunu sağlarken uyuza neden olan akarların öldürülmesine yardımcı olur. Ciltte emilmesi için hafifçe masaj yapılarak uygulanabilir.

Uyuz Bulaşını Önlemek İçin Neler Yapabiliriz?

• Uyuz hastalığı bulunan kişinin tüm kıyafetleri 60 derecede çamaşır makinesinde yıkanmalı ve ütü ile ütülendikten sonra giyilmelidir.
• Aynı evi kullanan aile bireyleri belirti olmasa dahi kwellada losyon ile yıkanmalıdır.
• Nevresimler çarşaflar sık sık değiştirilmeli ve havalandırılmalıdır.
• Kullanılmış kıyafetler poşet içerisinde tutulmalı ve ağzı kapatılmalı ve en az 3 gün bekletilmelidir.
• Zemin ve mobilyalar elektrik süpüresi ile temizlenmelidir.
• Uyuz hastalığı bulunan kişilerin kıyafetleri özel eşyaları ortak kullanılmamalıdır.