Türk Dil Kurumu uykuyu; dış uyaranlara karşı bilincin, bütünüyle veya bir bölümünün yittiği, tepki gücünün zayıfladığı ve her türlü etkinliğin büyük ölçüde azaldığı dinlenme durum olarak tanımlamakta ancak bu tanımlamanın tam anlamıyla doğru olmadığını biliyoruz.
Beynimiz uykunun bazı bölümlerinde en az uyanıklık kadar aktif olabilmekte ve normal çalışması gibi enerji harcayabilmektedir. Bundan dolayı uyku basit bir dinlenim durumundan ziyade seçici yanıtsızlık özelliğinin gösterildiği bir dönem olarak tanımlamak daha doğru olacaktır.
Niçin Uyuruz?
Uyku ile ilgili birçok hipotez ileri sürülmesine rağmen bunlardan hiçbirisi uyku araştırmacılarını inandıracak düzeyde deneysel kanıt sağlayamamıştır. Bu hipotezler arasında, enerjinin korunması, beyin detoksifikasyonu, beyin termoregülasyonu, doku yenilenmesi, öğrenme ve bellek oluşumu sayılabilir. Yani hayatımızın ortalama 1/3’ünü harcadığımız uyku eyleminin esas amacını tam olarak bilememekteyiz
Uykunun Önemi
Ünlü İngiliz Ozan William Shakespeare eşsiz eseri Macbeth’te şöyle demekte uyku için: Masum uyku… Her günün dertlerinin sonunda kaygılarımızı alan uyku, ağır işin rahatlatıcısı, incinmiş zihinlerin merhemi, doğanın ikinci şansı, hayat şöleninin ana yemeği. Shakespeare her ne kadar da abartılı bir dil kullanmış olsa da uykunun organizma üzerindeki olumlu etkileri sayısızdır. Gün boyunca yüksek metabolik aktiviteye maruz kalmış olan beyne dinlenmesi için metabolizmasını düşürür bu sayede hem beynin dinlenmesi için zaman verir hem de beynin termoregülasyonunu düzenler, immün sistemin sorunsuz çalışmasını sağlar, hücresel düzeyde nöronal yenilenimi ve detoksifikasyonunu sağlar, büyüme ve gelişme uyku döneminde sağlanır vb. birçok olayı sayabiliriz.
Ne kadar uyumalıyız?
Uykuyla ilgili bu kadar konuştuktan sonra gelelim ne kadar uyumamız gerektiğine . Bununla ilgili olarak şunu diyebiliriz ki sihirli bir uyku süresi ya da ideal bir uyku zamanı yok. Bundan ziyade uykunun kişisel olduğunu söyleyebiliriz yine de belli bir aralık bulunmakta uykunun ne kadar olması gerektiğiyle ilgili ne bir şey yok.
Uykunun süresinden ziyade uykunun hijyeni dediğimiz durum önemlidir. Uyku hijyeni; kafein alkol, diyet, egzersiz gibi yaşam stili ile ilgili olduğu gibi gürültü, oda ısısı, odanın aydınlatılması gibi yatak odası ile de ilgilidir.
Kısacası uyku bağışıklık sistemi, kardiyovasküler sistem ve sinir sistemi başta olmak üzere vücudumuzdaki bütün sistemlerin dengesinin korunması açısından çok önemlidir.
Chaput, J. P., Dutil, C., & Sampasa-Kanyinga, H. (2018). Sleeping hours: what is the ideal number and how does age impact this? Nature and science of sleep, 10, 421.