Türkiye’de Kanser Hastası Olmanın Zorlukları Neler?

İlaçlara ulaşmak gittikçe zorlaşıyor.

Türkiye’de kanser hastaları, tedavi sürecinin her aşamasında çeşitli sosyal ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır.

Kanser ilaçlarının piyasadaki tedariğinde yaşanan sıkıntılar bir yana dursun, döviz kurundaki artışlar sebebiyle tek bir dozunu on binlerce lirayı bulup da ilaçlara erişebilmek dahi hastalar için giderek zor hale geldi. İlerleyen zamanlarda buna, bir lüks bile diyebiliriz.

Aslında nitelikli tedavi ve yeni nesil akıllı ilaçlara ulaşmakta yaşanan sorunlar pek yeni sayılmaz.

SGK kapsamında olmayan çoğu ithal ilaçlar diğer ilaçlardan hep daha pahalı olmuştur. Sebebiyse oldukça açık, dövizdeki kur krizleriyle birlikte ilaçların fiyatları değişiyor. Tek sorun fiyat da değil; kanser hastalarının ilaca erişimindeki aciliyet, sorunu daha da yıkıcı kılıyor.

Sağlık Bakanlığı her yıl ilaçları fiyatlandırırken öncelikle sabit bir Euro kuru belirliyor ve bu ilaçların fiyatı, bu sabit kur üzerinden hesaplanıyor.

İlaç firmalarına göre mevcut Euro kuruyla sabit kur arasındaki fark arttıkça, Türkiye’ye ilaç temin etmek ve sürdürülebilir bir ticaret edinmek oldukça zor.

Türkiye’de ilaç krizi ilk olarak kanser ilaçları gibi pahalı ilaç gruplarını etkiliyor.

Ankara Eczacılar Odası Başkanı Taner Ercanlı, kanser ilaçlarındaki yokluğun özellikle pandemi sonrasında ciddi boyutlara ulaştığını ifade ediyor. Günümüzde artık birçok ilaç grubunda yokluk yaşandığını ve bunun kanser tedavisinde kullanılan ilaçlara da yansıdığını da açıklamalarına ekliyor. Kanserle mücadele eden derneklerse SGK tarafından karşılanmayan kanser ilaçlarının hastalar için ciddi bir maliyet ve yük artışı olduğunu ifade ediyor.

Akıllı ilaçlar kanser tedavisindeki en önemli gelişmelerden biri olsa da birçoğu SGK kapsamında değil.

Türk Kanser Derneği Sağlık ve Eğitim Direktörü Ezgi Polat, “Artan döviz kuru sebebiyle bu ilaçlara ulaşım imkansızlaşıyor.” şeklinde bir değerlendirme yapıyor. Kanserle Mücadeleyi Destekleme Derneği Başkanı Mevlüt Yılmaz, “Kanser tedavisinin zorlu ve maddi olarak da yıpratıcı bir süreç. SGK, kanser tedavisinde kemoterapiyi karşılasa da bazı akıllı ilaçların ücretini karşılamıyor. Derneğimizi arayan hastalarımızın birçoğu ilacını ya borçla ya da kredi çekerek alıyor.” diyerek Ezgi Hanım’ın değerlendirmesini destekliyor.

Kanser hastaları için tek sorun ilaç bulabilmekle de sınırlı değil.

Piyasada temininde sorun yaşanan başlıca 10 ithal ilaç olduğunu söyleyen Mevlüt Yılmaz, “Zamlarla birlikte kanser hastalarının ilaçlara ulaşım sorunu devam ediyor. Tek bir dozu on binlerce lirayı bulabilen kanser ilaçlarına ulaşmakta zorluk yaşanıyor.” diyor.

“En pahalı ilaç henüz bulunamamış olan ilaçtır.”

Temininde sorun yaşanan onlarca ilaç çeşidi arasında “Yaşamsal Nitelikte Olan ve Muadili Bulunmayan İlaçlar” da olduğunu belirtiliyor. Öte yandan uzmanlara göre Türkiye’de kanser hastalarının karşılaştığı maddi zorluklar ilaçla da sınırlı değil.

Türkiye’nin tüm şehirlerinde onkoloji servisi mevcut değil. Haliyle, küçük köy ve ilçelerden büyükşehirlere kemoterapi tedavisi almaya giden binlerce kanser hastası için ulaşım ve konaklama masrafları da her geçen gün artıyor. Bunun yanında, kanser hastalarının beslenme ve psikolojik destek alması gerekliyken ne yazık ki bu hizmetleri veren kamu hastanesi oldukça sayılı.

Kanser Hastalarında Yeni Yan Etki: “Finansal Toksisite”

Ezgi Polat, “Ekonomik sebeplerle ilacı temin edemeyen kanser hastalarında “Finansal Toksisite” yeni bir yan etki olarak kabul ediliyor. Geçtiğimiz haftalarda bir hastanın tek bir dozu 2.750 dolar olan bir ilaca ihtiyacı olduğunu ama karşılayamadı.” diyor ve ekliyor:

“Bu tek dozluk bir ilaçla da sınırlı değil. Hastaların belli bir süre bu ilaçları kullanması gerekiyor ama öyle bir maddi gücü yok. Dolayısıyla hastalar, ‘param olsaydı tedavi olabilecektim’ diyerek psikolojik olarak çökmeye başlıyor.”

Yeni nesil akıllı ilaçlar SGK tarafından karşılanmamakta. Fakat uzmanlara göre, tıptaki gelişmelerle birlikte akıllı ilaçlar sayesinde artık pek çok kanser türünde kemoterapiye ya da diğer cerrahi yöntemlere gerek kalmaksızın çok iyi sonuçlar alınabilir.

Kanser hastalarının beslenmeleri de eksik.

Bir diğer unsur kanser hastalarına önerilen beslenme planları. Kanser hastalarına haftada 1-2 kez balık içeren diyetler veriliyor ve ne yazık ki Türkiye’de çok az sayıda hastanın ekonomik durumu bu listeye uyabilme olanağına sahip.

Kanser hastalarının SGK ile mücadelesi ilaçlarının daha temininde başlıyor.

Çoğunluğu yurtdışından temin edilen bu ilaçlar, yaşanan kur krizi ve ilaç fiyatlandırma politikası sebebiyle yurtiçinde oldukça yüksek ücretlere satılıyor. Bu pahalı ilaçları alamayan bazı hastalar içinse artık ‘beklemekten’ başka çare kalmıyor. Sadece bu ilaçları kullanarak iyileşmenin mümkün olduğu durumlarda bile ilacı alamayan hastaların kemoterapi ya da cerrahi tedaviyi tercih etmek zorunda kaldığını söyleyen Ezgi Polat, şunları da ekliyor:

“Bu ilaçlar eskiden de piyasada vardı ama hastalar ekonomik sebepler nedeniyle ilaca ulaşamıyordu. Şimdiyse parasıyla bile bu ilaçları piyasada bulabilmek problemli bir hale geldi.”