Tansiyon Nedir ve Nasıl Ölçülür?

Tansiyon günümüzde birçok kişi tarafından dikkate alınmamasına rağmen çok ciddi problemlere yol açabilir.

Peki, tansiyon nedir ve nasıl ölçülür?

Gelin birlikte yazımızda buna bir göz gezdirelim.

Tansiyon Nedir?

Atardamarların içindeki kan basıncına tansiyon denir. Kalp kası kasıldığında atardamarlara kan pompalanır. Bu esnada ölçülen basınç sistolik basınçtır. Kalp kası gevşediğinde ise kan damarda durulur; bu esnada ölçülen basınç diastolik basınçtır. Tansiyon ölçümünde sistolik (büyük) ve diastolik (küçük) kan basınçlarına bakılır.

Hipotansiyon ve Hipertansiyon Nedir?

 Düşük tansiyon, tıp dilinde hipotansiyon olarak ifade edilir ve ani tansiyon düşüşleri şiddetli baş ağrısı, halsizlik, baygınlık hali gibi belirtilerle kendini gösterir.

 Yüksek tansiyon ise tıp dilinde hipertansiyon olarak ifade edilir. Aşırı tuz tüketimi ve hareketsiz hayat tarzı hipertansiyona yol açabilmektedir. Kan basıncının kısa vadede artması herhangi bir belirtiye sebep olmadığından 40 yaş üstü grupta zaman zaman kontrol edilmelidir.

Yüksek tansiyon; baş ağrısı, halsizlik, çarpıntı, aşırı terleme, kulaklarda uğultu hissi ve çınlama, uzuvlarda şişlik, burun kanaması, sık gelen idrar şeklindeki belirtilerle nadir olarak kendini gösterir. Kontrol altına alınmayan yüksek tansiyon çok ciddi hastalıklara sebebiyet verebilir.

Verilere bakıldığında hastaların %45’lik bölümü yüksek tansiyon hastalığına sahip olduğundan habersizdir. Kişinin hasta olup olmadığının anlaşılması ve teşhis koyulması için, 2 farklı günde dinlenme esnasında tansiyon ölçümleri yapılır.

Doktorunuz, ek bilgi sağlamak ve yüksek tansiyonunuz olup olmadığını netleştirmek için evde tansiyonunuzu kaydetmenizi isteyebilir. Bazı durumlarda sizden ek testler talep edebilir. Ve bu verilere bakarak teşhis konur ve ilaç tedavisi başlar. İlaçların etkisini göstermesi 3 ila 7 gün sürebilir.

 İdeal tansiyon, kişiden kişiye değişebilir. Ortalama olarak büyük tansiyonun 120-130, küçük tansiyonun ise 70-90 arasında olması normal kabul edilir. Gençlerde ve çocuklarda tansiyonun düşük değerleri normal kabul eder.

Alt Sayı ve Üst Sayı Ne Anlama Gelir? (Küçük Tansiyon ve Yüksek Tansiyon)

Kalp aort damarı aracılığıyla damarlara kan pompalar, pompalama işlemi sırasında damarların içerisindeki basınç artar. Büyük tansiyon tıp bilimindeki adıyla sistolik kan basıncı kalbin kasılması sırasında damarlar üzerine yaptığı en yüksek basınçtır. Kalbin kasılması tamamlandıktan sonra kalp kısa süreliğine gevşer ve tekrar kan pompalamaya hazırlanır. Kalp gevşediği sırada damarların içerisinde oluşan basınç ise diastolik kan basıncı halk arasındaki adı ile küçük tansiyon olarak bilinir.

Tansiyonunuz Kaç Olmalı?

Tansiyon milimetre cıva birimi ile ifade edilir. Sağlıklı bir bireyde 120/80 mmHg olarak ölçülen değerler ideal tansiyon olarak kabul edilir. Bu değerlerin 140/90 mmHg ve üzerinde çıktığı durumlarda ise hipertansiyon hastalığı söz konusudur. Peki yaşa göre tansiyon kaç olmalı? Bilimsel çalışmalara göre ideal tansiyon değerleri yaşa bağlı olarak değişiklik göstermez, bu nedenle hem gençlerde hem de ileri yaş grubundaki bireylerde ideal tansiyonun 120/80 mmHg olması normal kabul edilir.

Elle Ölçülen Cıvalı veya Havalı Tansiyon Aletleri ile Tansiyon Nasıl Ölçülür?

• Tansiyon aletindeki manşonun (havanın doldurulduğu lastik kısım) havasını boşaltınız, Kol arterini (kol atardamarı) elinizle hissediniz (bu atardamar, dirsek kıvrımının iç tarafında baş parmağınız veya işaret ve orta parmağınızın uç kısımları ile rahatça hissedilir),
• Manşonu, dirsek kıvrımının 3-4 cm üst kısmına, içindeki hava torbası kol arterini ortalayacak şekilde ve kola tam oturacak şekilde, yeterli sıkılıkta (ne sıkı ne de gevşek) kola sarınız.
• Steteskop kulaklığını dış kulak yolunu kapatacak şekilde takınız (kulaklığın uçları öne bakacak biçimde).
• Stetoskopun tambur kısmını (diyafram olan kısım), manşonun altına girmeyecek şekilde, kol arteri üzerine fazla bastırmadan koyunuz,
• Puar musluğunu kapatarak manşon basıncını, ölçüm yapılan kişide beklenen sistolik arter basıncının (büyük tansiyon) 15-20 mm Hg daha yüksek olacak şekilde arttırınız, ya da manşon basıncını artırırken stetoskoptan sesleri (Korotkoff sesleri) dinleyiniz ve manşon basıncını, seslerin kesildiği basınçtan 15-20 mm Hg daha yüksek olacak şekilde arttırınız,
• Puar musluğunu yavaşça açarak manşon basıncını saniyede 1-2 mm Hg hızla düşürürken sesleri takip ediniz,
• Seslerin ilk duyulduğu anda manometreden (basınç ölçer) okunan basınç, sistolik basınçtır (büyük tansiyon) (örnek olarak 130 mmHg),
• Manşon basıncı sürekli düşürülürken ses duyulmaya devam eder, daha sonra şiddeti azalır ve bir noktada sesler kaybolur. Seslerin kaybolduğu anda okunan basınç ise diyastolik basınçtır (küçük tansiyon) (örnek olarak 85 mmHg)
• Stetoskopunuzu kulağınızdan çıkarınız.
• Tamamen havası boşaltılan manşonu koldan çıkartınız.

Evde Tansiyon Ölçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Tansiyonunuzu her gün aynı saatte, örneğin her sabah ve akşam aç karnına ve tansiyon ilaçlarını almadan önce ölçün.
• Ölçümden önce 5 dakika dinlenin.
• Rahatsız, tedirgin, stresli olduğunuzda, üşüdüğünüzde veya ağrınız olduğunda tansiyonunuzu ölçmeyin.
• Yemekten sonra en az iki saat, kahve veya sigara içtikten sonra en az yarım saat bekleyin.
• Ölçümden önce gerekirse mesane ve bağırsaklarınızı boşaltın.
• Kan basıncı ölçüm aletinin manşonu ile kol çevresi uyumlu olmalıdır. Kol çevreniz aletinizin manşon boyutundan geniş ise kan basıncınız olduğundan yüksek, dar ise olduğundan düşük ölçülür.
• Kolunuzdan tüm giysilerinizi çıkartın ve kolunuzu sıkmayacak bir giysi tercih edin.
• Sırtınızı destekleyen ve yanında kolunuzun altına destek olacak kolluk veya masa gibi bir mobilyanın bulunduğu sert bir sandalyeye dik oturun.
• Kolunuzun altına kalp hizasına gelmesini sağlamak için bir yastık ya da havlu koyun.
• Ayaklarınızı yere basın ve bacak bacak üstüne atmayın.

Tansiyon Okumanızı Etkileyebilecek Faktörler Nelerdir?

Tansiyon ölçümü öncesinde ve sırasında bazı noktalara dikkat edilmemesi tansiyonun yanlış okunmasına neden olabilir. Tansiyon okumanızı etkileyebilecek faktörlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir.

• Tansiyon ölçümünden önce çay ve kahve gibi kafein oranı yüksek içeceklerin tüketilmesi kan basıncı değerlerinin olduğundan daha yüksek çıkmasına neden olabilir.
• Bunun yanında alkol ve sigara gibi sağlığa zararlı alışkanlıklar da kan basıncı değerlerinin yanlış okunmasına neden olabilir.
• Dinlenmeden yapılan tansiyon ölçümleri yanlış sonuç verebilir. Bu nedenle tansiyon ölçümü yapmadan önce en az 5 dakika dinlenmek ve sonrasında ölçüm yapmak önemlidir.
• Orta ve ağır yoğunlukta yapılan egzersizler sonrasında kan basıncı değerleri olması gerekenin çok üzerinde çıkabilir. Bu nedenle doğru sonucu almak için spor yapanların dinlendikten sonra ölçüm yapmaları önemlidir.
• Stres, kan basıncını etkileyen faktörlerden bir tanesidir. Bu nedenle tansiyon ölçümü sırasında mümkün olduğunca sakin olmak gerekir.

Bunlara ek olarak, ölçüm sırasında kullanılan cihaza göre de tansiyon değerleri değişebilir. Tansiyon cihazlarının dijital ve manuel olmak üzere pek çok çeşidi bulunur. Dijital ölçüm yapan cihazlar bazen yanlış sonuçlar verebilir.

Peki, tansiyon vücudumuzda nasıl değişikliklere sebep olabilir? Bu değerlerin vücudumuza etkileri neler olabilir?

En çok böbrekler etkileniyor.

Böbrek yetersizliğinin en önemli sebeplerinden biri yüksek tansiyon… Tansiyon yükseldiğinde böbreklerde bulunan kan damarları hasara uğruyor, böbreklerin kanı süzme görevi olumsuz etkileniyor. Yüksek tansiyonu olan kişilerin yaklaşık yüzde 30’unda böbrekler az ya da çok hasar görmüş oluyor. Ancak sağlık sorununun farkına erken varılırsa, böbrekler için ayrı bir tedavi yöntemi sağlanabiliyor

Kalpte bu durumdan etkilenen organlar arasındadır.

Hipertansiyonda yüksek basıncına karşı çalışmak kalbin iş yükünü artırır. Büyük çoğunluğu kastan oluşan kalp, bu iş yükünü karşılayabilmek için kalınlaşır. Artan bu kas kitlesi kalbin öncelikle gevşeme fonksiyonunu bozar. Bu dönemde tedavi edilmezse zamanla kalbin kasılma fonksiyonu da bozulmaya başlar. Bu şekilde zamanla diyastolik (gevşeme) fonksiyon bozukluğuna sistolik (kasılma ) fonksiyon bozukluğu eklenir.

Ya gözlerimiz…

Yüksek tansiyon gözün retina denilen tabakasında damar sertliği, kanama ve hasara yol açabilir. Retina değişikliklerinin izlenmesinin hipertansiyona bağlı küçük damar hasarının doğrudan değerlendirilmesinin en önemli yolu olması nedeniyle hipertansiyonlu her hastada hem tanı hem de takip açısından önemlidir. Bir başka önemi de risk belirleyici olmasıdır.

Demem o ki tansiyon sadece rakamlardan oluşan ve aramızda sohbetin olacağı kadar masum değil…

Ee, bu kadar tansiyonu anlattık. Peki, tansiyonumuzu ideal düzeyde tutmak için ne yapmamız gerekir diye sorarsak;

• Eğer tansiyon değerlerini yüksek ölçüyorsanız ya da yüksek tansiyon tanısı aldıysanız sonuçlarınızı ve yapılması gerekenleri konuşmak için doktora başvurun.
• Evde tansiyon değerlerinizi tavsiye edilen şekilde ölçün.
• Hangi evrede olursa olsun yaşam tarzı değişikliği yapmayı ihmal etmeyin.
• Az yağlı ve az tuzlu sağlıklı yiyecekler tüketin.
• İdeal vücut ağırlığınızı koruyun.
• Fiziksel olarak hareketli yaşayın.
• Sigarayı bırakın, alkolden uzak durun.
• Stresi mümkün olduğunca azaltın.
• Doktorun uygulamaya başladığı tedaviyi aksatmayın ve kan basıncınızı düzenli takip edin.