Süt çocuklarında ek besinlere geçiş anne ve babaların en çok merak duyduğu ve heyecanlı olduğu, kafalarında bir sürü soru işareti oluşmasına neden olan konulardan biridir. Özellikle bu süreçte bebekler gıda alerjisi gibi sorunlara maruz kalmaktadır. Bu süreç hem bebek için hem de ebeveynler için oldukça önemli süreçlerdendir.
Anne Sütü Dönemi
Anne sütü prematüre bebeklerde dahil olmak üzere her bebek için en değerli besindir. Anne sütü, Yeterli kalori ve protein oranına sahip olması, yüksek biyolojik yararlılığı nedeniyle başka hiçbir besin ve sıvı verilmeksizin tek başına 4-6 ay yeterlidir. İlk 4-6 ay bebeğin emerek beslenme evresidir. Bu sürede bebeklerin yutma refleksi zayıf olduğu için Kaşıkla verileni ağızdan çıkarma eğiliminde olabilirler. Anne sütü ile yeterli ve başarılı bir emzirme sağlandıysa ve D vitamini ile desteklendiyse ilk 6 ay hiçbir ek gıda hatta su bile verilmesine gerek yoktur.
Süt Çocuklarında Ek Besinlere Geçiş Zamanı
Ek besinlere başlama yaşı sağlıklı bir bebek için 6 ay civarındadır. Ancak her bebeğin kendine özgü bir gelişme düzeneğinin olduğu unutulmamalıdır. Yani bir bebekte işe yarayan düzenek diğer bebekte de işe yarayacak diye bir varsayım yoktur. Burada ebeveynler sabırlı olmalı ve bebeğini tanıyarak kendi bebeğine özgü düzeneği seçmelidir. Ek besinlere geçişte gecikme enerji ve demir sağlamada yetersizliğe ve akabinde büyüme ve gelişmede gerilemeye neden olabilir. 5- 6. aydan itibaren bebeklerin demir ve çinko depoları tükenir. Ayrıca bu aydan sonra bebekler dilini daha iyi kontrol edebileceği için çiğneme ve yutma hareketlerini daha rahat gerçekleştirebilirler, dişleri çıkmaya başlar ve yeni tatlara oldukça ilgilidir. Ancak ek besinlere geçildiği zaman anne sütünü kesintiye uğratmamakta son derece önemlidir.
Ek Besinlere Erken Başlanmasının Getireceği Sorunlar
Annenin ek besinlere erken başlamasının en büyük nedeni, kendi sütünün yetersiz geldiği ve bebeğin doymadığı düşüncesidir.
Ek besinlere erken başlamak anne sütü üretimini azaltacağından emzirme süresinin kısalmasına ve anne sütünden alınan proteinlerin günlük enerjiye olan katkısının azalmasına neden olur. Bu da bebeğin büyüme hızını etkiler. Ek besinlere erken başlamak, ishal ve allerjik hastalıkların özellikle de besin alerjilerinin görülme sıklığını arttırır. Katı besinlere erken başlanmasının aşırı böbrek yüklenmesi ve obezite gibi riskleri de vardır.
Ek Besinlere Geç Başlanmasının Getireceği Sorunlar
Ek besinlere geç başlanmasında, özellikle demir ile çinko eksikliği gelişeceğinden, bebeğin büyümesinin durması ya da yavaşlaması ile sonuçlanabilir. Yetersiz enerji ve protein alımı sonucunda ishalli hastalıklarda artma, bağışıklıkta azalma ve bebeğin çiğneme gibi motor becerilerinin gerilemesine neden olmaktadır.
Süt Çocuklarında Ek Besinlere Geçiş Sürecinde Dikkat Edilecek Noktalar Nelerdir?
- İlk kez verilen yiyeceklerin alerjik belirtilere neden olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Besinler temiz ve taze pişmiş olmalıdır.
- Tuzlu ve baharatlı alerji yapma olasılığı yüksek besinler bebeklere verilmemelidir.
- Besinler başlangıçta kaşıkla ya da fincanla az miktarda verilmelidir.
- Farklı besinler en az 3 gün denenmelidir.
- Yeni besinler bebek açken ve öğle öğününde denenmelidir.
- 6-12 aylar arasında eğer bebek anne sütü alıyorsa günde 3 kez, anne sütü almıyorsa günde 6 kez ek besinlerden her bir öğünde en az bir çay bardağı kadar verilmelidir.
Süt Çocuklarında Ek Besinlere Geçiş Sürecinde 3 Gün Kuralı Nedir?
İlk başlangıçta bebeğinize yeni bir besin deneyecekseniz 3 gün kuralına uymakta fayda vardır.
3 gün Kuralı; bebeklerin herhangi bir besine karşı alerjik bir reaksiyon gösterip göstermediğini anlamamız için uygulanması gereken bir yöntemdir.
3 Gün Kuralı Nasıl Uygulanır?
Ek besinlere geçişte çeşitli yöntemler olmakla birlikte, kimi aileler önce meyve ile kimi aileler ise önce sebze ile başlar. Örneğin bebeğinize ilk defa kabak vereceksiniz kabağı haşladıktan ve çekirdeklerini çıkardıktan sonra çatalla ezerek 3 gün boyunca günde bir öğün olmak üzere sadece kabağı bebeğe sunarak uygulanması gerekmektedir. Bu üç gün boyunca bebekte herhangi bir alerjik reaksiyon görülmediyse yani ciltte kızarıklık, kusma, ishal, deri döküntüsü, dışkıda mukus veya kanlı mukus gibi o zaman o besine güvenle devam edilebilir ve bundan sonraki besinlerde aynı yöntemle bebeğe tattırılabilir. Önemli olan şey bebeğin ilk tanıştığı besinin 3 gün kuralına göre verilmesi ve devamında o besini güvenle kullanabilmesidir.
Yaman B. İstanbul Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstütisü, Sağlık personeline yönelik Anne Sütünü Tamamlayıcı Beslenme Eğitimi geliştirilmesi, Uzmanlık Tezi, İstanbul, 2012.
WHO. Infant and young child feeding Model Chapter for textbooks for medical students and allied health professionals. 2009. www.who.int (Erişim Tarihi Şubat 2010)
WHO. Special Issue Based of the on a World Health Organization Expert Consultation on Complementary Feeding. 2003. www.who.int (Erişim Tarihi Şubat 2011).
WHO. İnfant and young child feeding counselling an integrated course. www.who.int (Erişim Tarihi Mart 2010)
Dietary Guidelines for Children and Adolescents Incorporating the Infant Feeding Guidelines for Health Workers. AGPS, Canberra. National Health and Medical Research Council (NHMRC). 2003. www.nhmrc.gov (Erişim Tarihi Eylül 2011).
Palandüz A. Çocukluk Çağında Beslenme, The Journal of Turkish Family Physician Dergisi 2(1):20-24. 2011
Tokatlı A. Bebeklerde Ek Besinlere Geçiþ; “Weaning” Dönemi, Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 12(4):134. 2003
Aradigim sekilde bir yazı cok faydalandim süt disleriyle ilgili yazıda yazarsaniz çok iyi olur