Soğuk ve Sıcak Uygulamalar Ne Zaman Ve Hangi Durumlarda Uygulanır?

Soğuk ve sıcak uygulamaları hayatımızda sık kullandığımız ilk yardım uygulamalarından biri. Arı soktuğunda buz koyma işlemi ve kadınların adet döneminde ise karnına sıcak su torbası koyma durumu gibi çok geniş bir uygulama alanı var.

Bu yazımızda soğuk ve sıcak uygulamaların ne zaman ve hangi durumlarda kullanacağını sizlere aktarmaya çalışacağım.

Soğuk ve Sıcak Tedaviler Nedir?

Soğuk ve sıcak tedaviler, vücudun bir parçasına ya da bütününe tedavi amacıyla yapılan lokal ya da sistemik etkilere neden olan uygulamalardır.

Sıcak Uygulama

Sıcak Uygulamanın Lokal (Bölgesel) Etkileri

Sıcak uygulama kan damarlarında genişlemeye yani vazodilatasyona neden olur. Böylece uygulama yapılan bölgeye kan akımı artar. Kan ile beraber oksijen, besin maddeleri, antikor ve lökosit taşınır. Sıcak aynı zamanda yumuşak dokunun ısınmasını ve iltihap oluşumunu hızlandırır.

Sıcak Uygulamalar Hangi Durumlarda Yapılır?

• Eklem katılığında
• Kontraktül ve bel ağrısında
• Ödem ve enflamasyonda
• Enfekte yaralarda
• Lokal apselerde
• Hemoroit tedavisinde
• Perianal ve vajinal enflamasyon tedavisinde uygulanabilir.

Sıcak Uygulamanın Sakıncalı Olduğu Durumlar Neler?

Sıcak aynı zamanda kapiller permabiliteyi arttırarak hücreler arası sıvı ve plazma proteini gibi maddelerin kapiller duvar dışına çıkmasını sağlar. Kapiller permabilitedeki bu artış ödem oluşumuna yada var olan ödemin artmasına neden olabilir. Buda sıcak uygulamanın yan etkisi olarak ortaya çıkabilir.

• Travmatik yaralanmalar,
• Aktif kanamalar,
• Enflamasyona bağlı olmayan ödem durumunda (sıcaklık kapiller permabiliteyi ve ödemi arttırır),
• Kötü huylu (malign) tümörü olanlar,
• Kızarıklık ve bül ile karakterize deri sorunlarında,
• Yeni doğanlarda ve çocuklarda (Deri katmanı ince olduğundan çocuklar acılarını dile getiremeyecekleri için sıcak uygulama riskli olabilir.)
• Yaşlılarda (Ağrıya duyarlılık azalır ve ısıyı tam olarak algılayamazlar bu da yanıklara sebep olabilir.)

Soğuk Uygulama

Soğuk Uygulamanın Lokal (Bölgesel)  Etkileri

Genellikle sıcağın tam tersi etkiler gösterir.

Deri ve altındaki dokuların sıcaklığını azaltır ve vazokonstrüksiyona (damarların daralmasına)  yol açar. Soğuk uygulama yapılan bölgeye kan  akımı azalır. Böylece oksijen ve metobolitlerin gelişi, atık ürünlerin uzaklaştırılması azalır.

Soğuk Uygulama Hangi Durumlarda Yapılır?

• Direkt travmalarda (burkulma, incinme, kırılma, kas spazmı)
• Baş ağrılarında
• Enjeksiyon sonrasında (ağrıyı azaltmak amacıyla)
• Bademcik ameliyatı sonrası
• Artrit ve eklem travmalarından sonra uygulanabilir.

Soğuk Uygulamanın Sakıncalı Olduğu Durumlar Neler?

• Ciltleri çok hassas olduğu için bebek ve yaşlılar (Yapılması gerekiyorsa hasta birey dikkatlice izlenmeli.)
• Açık yarası olan hastalarda (Kan akımı azalacağından doku hasarı oluşabilir.)
• Dolaşım bozukluğu olan bireyler (Soğuk dokuların beslenmesini bozabilir ve doku hasarına neden olabilir.)
• Soğuk alerjisi olan hastalar

Sıcak Ve Soğuk Uygulamalarının Malzemeleriyle Uygulanış Yöntemleri

Sıcak ve soğuk uygulamalar kuru ve yaş olmak üzere iki şekilde uygulanabilir.

Yaranın veya yaralanmanın tipi, uygulama yapılacak vücut bölgesi, enflamasyonun varlığı kuru ya da yaş uygulama seçimini etkileyen etmenlerdir.

1. Termofor (Sıcak Su Torbası)

Özellikle evlerde kuru sıcak uygulama için kullanılmaktadır.

Yetişkinlerde ve iki yaş üstü çocuklarda suyun sıcaklığın 46-52°C, bilinçsiz, zayıf ve iki yaş altı çocuklarda 40,5-46°C olmalıdır.

 

2. Akuatermik Ped (Yastık)

Bu pedler içinde suyun sirkülasyonunu sağlayan tüplerden oluşur. Bazıları suya dayanıklı bazılarıysa emici yüzeyleri sayesinde yaş sıcak uygulamaya olanak vermektedir.

Ped cilde kılıf içinde uygulanmalıdır. Direkt uygulanırsa yanıklara neden olabilir. Bu pedlerin sıcaklığı yetişkinler için 40,5-43°C olmalıdır.

3. Elektrikli Isıtıcı Ped

Lokal sıcak uygulama amacıyla kullanılır. Bazı çeşitlerinde ıslak pansumanlara uygulama yapabilmek için suya dayanıklı kılıflar vardır.

4. Sıcak – Soğuk Paket (Hot-Cold Pack)

Bu paketler içine silikat jeli doldurulmuş paketlerdir. Hem sıcak hem soğuk uygulama için de kullanılır. Sıcak uygulama amacıyla kullanılacaksa fırın ya da sıcak suda, soğuk amaçla kullanılacaksa da en 1,5 saat buzdolabında bekletilmelidir.

Tek kullanımlık hızlı sıcak ya da hızlı soğuk paketler ise sıkılınca paket içindeki kimyasal karışım ısınmaya/soğumaya başlar. Bu yüzden kullanım zamanına kadar bu paketler sıkılmamalı çarpmalardan korunmalıdır.

5. Sıcak Kompres (Sıcak Baskı Uygulama)

Sıcak kompreste suyun sıcaklığı amaca göre farklılık gösterse de 40,5-43°C olması yeterlidir. Uygulama esnasında suyun sıcaklığını aynı seviyede tutmak amacıyla kompres sık sık değiştirilmelidir ve kompresör bir havlu veya örtü ile sarılmalıdır.

6. Sıcak Daldırma Banyosu

Isıtılmış bir solüsyon içine vücudun bir parçası daldırılarak yapılır. Daldırma banyosu pansumanla kapatılmış bir bölgeye de uygulanabilir. Uygulama esnasında hastaya rahat bir pozisyon verilmeli ve solüsyon/su 40,5-43°C’ye kadar ısıtılmalı. Açık yaraya uygulanacaksa cerrahi asepsi yöntemleri kullanılmalı.

7. Oturma Banyosu

Sıcak ya da bazı durumlarda soğuk su içine pelvik bölgenin daldırılması işlemidir. Uygulama 15-20 dk. sürmeli ve suyun sıcaklığı 40.5-43°C olmalıdır

8. Soğuk Kompres

Ödemi ve inflamasyonu azaltmak için uygulama 20 dk sürmeli ve sıcaklık 15 °C olmalı. Açık yaralar için cerrahi asepsi kullanılmalı.

9. Soğuk Daldırma Banyosu

Uygulama işlemleri sıcak daldırma banyosunda olduğu gibidir. Uygulama 20dk sürmeli ve suyun sıcaklığı 15°C olmalıdır.

10. Buz Kesesi

Plastik veya kauçuktan yapılmış, içine buz girebilecek kadar geniş ağızlı bir torbadır. Buz kesesi mutlaka havlu ya da örtü ile sarılarak uygulanmalıdır.

11. Soğuk Sünger Banyosu

Bu yöntem çok dikkatli uygulanmalı ve hasta bireyin ateşi 40°C gibi yüksek olduğu durumlarda uygulanır. Suyun sıcaklığı 18-32°C arasında değişmektedir