Sağlıklı Beslenme Konusunda Bilmemiz Gerekenler

Canlı gereksinimlerinin ilk başında beslenme gelmektedir insan sağlığı üzerinde beslenme kalıtım, iklim, çevre koşulları önemli etmenlerdir. Vücudumuzun büyüme gelişme onarımı için gerekli olan besin öğelerinin yeterli miktarlarda vücuda alınması ve kullanılmasına yeterli ve dengeli beslenme denir.

Yaş, boy, cinsiyet, kilo aktivite ve özel durumlara göre farklı besin grupların tüketilmesi önem taşır. Vücudun ihtiyaçlarının enerji karşılanması yeterli beslenme (nutrisyon) ve yetersiz beslenme (malnutrisyon) olarak adlandırılır.

İnsanlar genetik faktörleri değiştiremez, fakat uygun bir çevre sınırlı yeteneklerden en yüksek düzeyde yararlanmış olanağını sağlar diğer yandan birçok çevresel etmen kalıtım oluşturan genleri etkileyebilir.

Ayrıca doğum öncesi ve doğum sonrası yaşamdaki beyin yapısını etkileyen etmenler zihinsel yetenekleri sınırlar. İyi kalıtımsal yetenekler uygun olmayan çevrede geliştirilemez.

Sağlığı Neler Etkiler?

Sağlığı etkileyen etmenlerin başında beslenme, barınma, giyim, fiziksel çevre, eğitim ve kültürel olanakların durumu gelir.

Çevresel etmenlerin birinin eksikliği bireyin, toplumun sağlık durumu üzerinde olumsuz etkisi yapar. Çağdaş sağlık anlayışında insanın fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halinde olması büyük ölçüde koruyucu sağlık önlemlerinin alınmasına bağlıdır.

Temel sağlık, temiz su sağlamak insan atıklarının uygun bir şekilde yok edilmesi evlerin böcek ve haşerelerden korunması annenin doğum öncesi ve doğum sonrası bakımı, aile planlaması, bebek ve çocukların var olan besinlerden en iyi şekilde ve amaca uygun  kullanmaya yönelik beslenme eğitimi başlıca hastalıklara karşı aşılama yerel endemik hastalıkların denetimi her yaşta bireylerin hastalık ve yaralanma durumlarında bakımı sağlık bilincinin kazanılması ve sağlığın geliştirilmesi konularında eğitim ve propanda görünürlüğü gibi beslenme eğitimi sağlık hizmetinin önemli öğelerinden birini oluşturmaktadır.

Sağlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılması bireysel sağlık ve diyet uygulamalarının düzeltilmesi, önerilebilir hastalıklar sakatlıkları ve erken ölümleri azaltmaktadır.

Beslenme yetersizliği ve dengesizliği bazı hastalıkların oluşumunda doğrudan bazılarında ise dolaylı nedendir.

Beslenme Yetersizliği Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Pellegra, beriberi ve iskorbüt günümüzde besin zenginleştirme ve taze meyve sebzelerin üretim taşıma ve saklamasının kolaylaşması gibi önlemlerle büyük ölçüde önlenmiştir. İyot yetersizliğine bağlı guatr ve raşitizm dünyanın birçok yerinde tuzun iyotla sütün D vitamini ile zenginleştirilmesi sonucu yok edilmiştir.

Yanlış diyet sonucu protein, enerji yetersizliği hastalıkları anemi, raşitizm A ve bazı B vitamin eksiklikleri görülmektedir. Demir kaynağı besinler et ve türevleri yeterince tüketilmemesi besin hazırlanması saklanması ve tüketiminde yapılan hatalar gelişmekte olan ülkelerde çocuk ve kadınlarda anemi sorunu önemli bir nedendir.

Beslenme Yetersizliği ve Dengesizliğinin Neden Olduğu Önemli Hastalıklar

• Enfeksiyon hastalıkları
• Aterosklerotik hastalıklar
• Diyabet
• Hipertansiyon
• Şişmanlık
• Diş çürükleri
• Karaciğer hastalıkları

Besin öğelerinin standartlara verilenden %33 ünden az tüketim yetersiz, fazla tüketim azın kabul edilir.

BESİN GRUPLARI

Bedenin gereksinimi olan enerji, protein vitamin ve minerallerin sağladıkları yara yönünden 5 grupta toplayabiliriz.

1. Grup – Et, kurubaklagil, yumurta, fındık, ceviz vb.
2. Grup – Süt ve türevleri
3. Grup – Sebze ve meyveler
4. Grup – Tahıllar ve türevleri
5. Grup – Yağlar ve tatlılar

Her grupta pahalı ve ucuz yiyecekler vardır. Olanaklara uygun olanlar seçilir

Her öğünde bireyin alabileceği miktarlarda her grupta bir veya birkaç besin bulunursa dengeli beslenme sağlanmış olur.