Polikistik Over Sendromu: Nedir, Nedeni, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Polikistik Over Sendromu Nedir?

Polikistik over sendromu kısaca PKOS olarak bilinir. Menopoz öncesi dönemde olan kadınlarda çokça rastlanan endokrin ve metabolik bozukluklardandır.

İlk kez 1935’te Stein ve Leventhal tarafından yedi hastadan oluşan grupta polikistik overler ve amenore birlikteliği şeklinde raporlanmıştır.

Çoğunlukla adölesan dönemde başlayan; ovulatuar disfonksiyon ve hiperandrojenizm ile karakterize olan sendrom karmaşık bir yapıya sahiptir. Kısa ve uzun dönemde pek çok olumsuzluğa sebep olmaktadır. Uzun dönemde insülin rezistansı artmış tip2 diyabet hastalığı riski, artmış endometrium ve meme kanseri riski, kardiyovasküler riskler ile ilişkilidir.

Polikistik Over Sendromu Kimlerde Görülür?

Hiperandrojenizm ile ilişkili olup üreme çağındaki kadınların yaklaşık %5-10’ unu etkilemektedir. Üreme dönemindeki kadınlarda %18 prevalansla en sık görülen karmaşık hormonal bozukluktur.

Polikistik Over Sendromu Nasıl Gelişir?

Patofizyolojisinden gonadotropin dinamiğinde değişiklikler, steroidogrnez defektleri, insülin salgılanma ve etki bozukluklarıyla birlikte genetik faktörler ön plandadır. Son zamanlarda yapılan birtakım çalışmalarda PKOS’un intra uterin fetal hayatta maruz kalınan oksidatif stres, testosteron, artmış kan şekeri seviyesinin postnatal hayatta erişkin dönemde etkisi olabileceğine dikkat çekmektedir.

Polikistik Over Sendromunun Belirti ve Bulguları Nelerdir?

• Hirşutizm(%60- 90)
• Oligomenore(%50- 90)
• İnfertilite(%55- 75)
• Polikistik over(%50- 75)
• Obezite(%40- 60)
• Amenore(%25- 50)
• Akne(%25)
• Disfonksiyonel uterus kanaması (%30)

Polikistik over görünümü, PKOS’tan farklı ve ultrasonografik olarak overlerde 2-8 mm biçiminde en az 6-8 adet folikülün overin periferine yerleşmesiyle oluşur. Ultrasonografik polikistik over normal toplumda %20-25 görülebilir. Sendrom ise endokrin ve metabolik problemler de eklendiğinden karmaşıktır.

Polikistik Over Sendromu Tanı Yöntemleri

A) NIH(National Instute of Health) tanı kriterleri 1990’ da tanımlanmış;

• Major kronik anovulasyon(yumurtlamanın olmaması)
• Klinik/ biyokimyasal olarak hiperandrojenizm belirtileri
• Hiperprolaktinemi, tiroid fonksiyon bozukluğu, Cushing, konjenital adrenal hiperplazi(KAH) gibi etyolojik nedenlerle tanı konulabilir.

B) Rotterdam Kriterleri 2003’ te NIH tanı kriterleri gözden geçirilip 3. Maddesi atılarak en az ikisinin bulunması gereken üç kriter belirtmişlerdir;

• Oligo/anovulasyon
• Klinik/ biyokimyasal hiperandrojenizm bulguları
• Polikistik görünümlü over ve diğer etiyolojik faktörlerin dışlanması

C) AES(Androjen Excess Society) 2006 yılında tartışmalar devam ederken 2 tanı kriteri öne sunmuş;

• Klinik ve/ veya hiperandrojenizm belirtileri
• Overyan disfonksiyon (Oligo-anovulasyon-polikistik overler)

Polikistik Over Sendromunun Tedavisi

Tedavi açısından çok az kontrollü araştırmalar yapıldığından net tedavi algoritması bulunmamaktadır. Bu yüzden tedavi semptom temellidir.

Obezite ve artmış BMI’de kilo verilmesi, hayat tarzı değişikliği, ovulasyon indiksiyonu için Klomifen Sitrat, insülin salgılayıcı ajan, gonadotropenlerle ovulasyon indüksiyonu, ovaryan cerrahi gibi seçenekler mevcuttur.