Kolerektal Kanserler: Nedir, Risk Faktörleri, Belirtileri, Tarama Ve Tedavi Yöntemleri

Kolerektal kanser; kalın bağırsakta bulunan kolon ve rektum adı verilen bölgelerine yerleşen; kanser hücrelerinin kontrolsüz çoğalmasıyla gerçekleşen tümörlerim hastalığıdır.

Kolerektal kanser gelişmiş ülkelerde ciddi sorunlara yol açan ve toplum sağlığını büyük ölçüde etkileyen bir hastalıktır. Ülkemizde ise en sık görülen 10 kanser sıralamasında 3. sırada bulunmaktadır ve erkelerde kadınlardan daha çok görülmektedir. Ülkemiz için önemli bir sağlık sorunu olan kolerektal kanseri gelişmeden önlemek ve erken evrede yakalayabilmek için tarama testlerine ihtiyaç vardır.

Kalın bağırsağın (kolon ve rektumun) kanseri ya da polipler genelde boyutu iyice artana kadar belirti göstermez. Tarama programları ile henüz kansere dönüşmemiş polipleri ve yeni başlayan kanserleri tanılamak ve tedavisini sürdürmek daha kolaydır.

Bu açıdan bakıldığında kolerektal kansere önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır denebilir. Kalın bağırsak kanseri herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir fakat hastalar çok büyük oranda 40 yaşın üzerindedir. 40 yaşından sonra kanser riski, her 10 yılda ikiye katlanır.

Kolerektal Kanserler İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Kolerektal kanserin risk faktörlerini bilmek bu kanserden korunmak için atılacak ilk adımdır. Risk faktörlerinin bir kısmı değiştirilebilir ve önlenebilirken bir kısmı değiştirilemez yani önlenemezdir.

Değiştirilebilir risk faktörleri arasında aşırı kalori alımıyla gerçekleşen obezite, düşük fiziksel aktivite düzeyi, yüksek yağlı, düşük lifli ve işlenmiş gıdalarla (hazır paketlenmiş besinler, salam, sosis gibi) beslenme, sigara ve alkol kullanımı bulunmaktadır.

Bu faktörleri hayatımızdan çıkarmamız kolerektal kanser de dahil birçok kanser türünden korunmanıza yardımcı olacaktır.

Değiştirilemez faktörler arasında da 50 yaş üzerinde olma, kalın bağırsakta bulunan polipler, bağırsaklarda iltihap içeren hastalıkların bulunması (Ülseratif Koli veya Crohn Hastalığı gibi), kişinin kendisinde veya ailesinde (birinci ve ikinci derece akrabalar) kalın bağırsak kanseri bulunması veya geçirilmesi bulunmaktadır.

Bu faktörlerin de bilinmesi ve varlığı durumunda tarama testlerine düzenli olarak katılım sağlanması, tanının erken konmasıyla beraber tedaviyi büyük ölçüde kolaylaştırır.

Kolerektal Kanserlerin Belirtileri Nelerdir?

Kolerektal kanserin belirtilerini bilmek de erken tanılamanın bir parçasıdır. Karşılaştığınız belirtiler sizleri hemen korkutmamalıdır fakat erken dönemde aşağıda bahsedeceğim gerekli sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekmektedir.

Belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• İshal/kabızlık gibi bağırsak alışkanlıklarındaki uzun süreli değişiklikler,
• bağırsakların tam boşalamaması hissi,
• dışkıda kan (açık veya koyu kırmızı) görülmesi ve dışkı renginde koyulaşma,
• karında şişkinlik hissi,
• kramp şeklinde ağrı veya gaz şikâyeti,
• bilinen bir neden olmaksızın hızlı kilo kaybı,
• güçsüzlük ve yorgunluk.

Yapılan araştırmalara göre kolerektal kanser hastaları tanı konmadan önce ilk etapta sağlık kurumlarına en çok dışkılarken kan gelmesi, kabızlık ve karın ağrısı şikayetleriyle başvurmaktadırlar.

Kolerektal Kanserler İçin Tarama Yöntemleri

İdeal tarama yöntemi iki yılda bir Gaitada (dışkıda) Gizli Kan Testi (GGK) ve 10 yılda bir yapılacak kolonoskopi (kalın bağırsağın bir görüntüleme aleti ile incelenmesi) yöntemleri ile yapılacak olan taramadır.

Taramalar tüm kadın ve erkeklerde 50 yaşında başlayacak ve son iki testi temiz çıkanlarda 70 yaşında bitecek şekilde planlanır. Birinci derece akrabalarında kolerektal kanser öyküsü olan kişilerde aynı tarama testlerine 40 yaşından itibaren başlanır.

Kolerektal Kanserler İçin Tedavi Yöntemleri

Kalın bağırsak kanserinde cerrahi, ilaç tedavisi (kemoterapi) ve ışın tedavisi (radyoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.

Kolerektal Kanserler İçin Başvurulacak Yerler

Belirtiler görüldüğünde ya da zamanı geldiğinde tarama testleri için başvurmanız gereken kurumlar;

• Aile Sağlığı Merkezleri,
• Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM),
• Sağlık Ocakları ve
• Toplum Sağlığı Merkezleri’dir.

Bu kurumlara başvurduğunuzda sağlık çalışanları sizlere yardım ederler ve aklınıza takılan sorulara en doğru cevapları verebilirler.

Kolerektal Kanserler İçin Öneriler

Kolerektal kanserden korunmanın başlıca yöntemi tarama programına aktif katılım sağlamaktır.

Bunun dışında sağlıklı bir yaşam biçimini benimsemek ve sağlıklı beslenmek, egzersiz yapmak (günde 1 saat hafif koşu yapmak veya yürümek gibi), risk faktörlerini önlemek, belirtileri yakından takip etmek, gerekli sağlık kuruluşlarına zamanında başvurmak ve tedaviye uyumlu katılım sağlamak sağlığınız için çok değerli adımlardır.

Unutmayın: Erken tedavi hayat kurtarır!