Merhaba,
Bugünkü yazımda hastalık olarak hayatımızda yer edinen ve zaman geçtikçe kendini daha çok gösteren kanser ve kanserden kanserden korunmayı ele alacağım.
Kanser, vücudun herhangi bir organ dokusundaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması ve büyümesiyle meydana gelen bir hastalıktır.
Günümüzde kanser, dünyada erken ölümlere ve ekonomik kayıplara yol açması bakımından kardiyovasküler hastalıklardan sonra ikinci sırada bulunmaktadır. Küreselleşen dünyada kanser çeşitleri artmakta ve kanserli hasta sayısı da bu bağlamda artış göstermektedir.
Kanserin oluşumunda rol alan pek çok etken vardır. Ancak temel anlamda bakacak olursak karşımıza üç ana etken çıkmaktadır. Bunlar; genetik, çevresel ve yaşam tarzı ile ilgili faktörlerdir. Yapılan çalışmalara göre kanser hastalıklarının sadece %5-10’u genetik faktörlere dayanırken, geriye kalan %90-95’lik kısmının kökeni çevresel faktörlere ve yaşam biçimine dayandırılmaktadır.
Kanserden nasıl korunmamız gerektiğini “birincil korunma” ve “ikincil korunma” şeklinde iki yöntemle göreceğiz.
Birincil Korunma
Birincil koruma, kanserin ortaya çıkmasında etkili olan risk faktörlerinden kontrol edilebilir olanlarından uzak durma ya da korunmayı içeren yöntemlerdir.
Peki kanserden korunmak için yaşam tarzımızda nelere dikkat etmeliyiz? Bunlara bir bakalım;
- Taze sebze ve meyve tüketimini arttırmak
- Yağ tüketimini azaltmak
- Lifli besinlerin tüketimini arttırmak
- A vitamini ve C vitamini tüketimini arttırmak
- Tuzlu, katkı maddesi olan ve tütsülenmiş besin tüketimini azaltmak
- İdeal kiloda ulaşmak ve o kiloda kalmayı sağlamak
- Sigara içmemek veya içiliyorsa bırakmak
- Pasif içici olmamak, dumansız alanlar oluşturmak
- Alkol kullanmamak
- Aşırı güneş ışınlarına maruz kalmamak, gözlük, şapka ve giysilerle doğrudan ultraviyole ışınına maruz kalmayı önlemek
- Yeterli düzeyde fiziksel aktivite yapmak
- Çalışma ortamlarında kansere neden olabilecek maddelere karşı kaynağında koruyucu önlemler almak
- Radyasyondan uzak durmak
- Hepatit B ve HPV aşılarını yaptırmak
- Kanserin erken belirti ve bulgularını bilmek
- Stresli yaşamdan uzak durmak
- Kadınlar için emzirmek
İkincil Korunma (Sekonder Korunma)
Kısaca, kanserlerin erken tanılanması şeklinde ifade edilebiliriz. Hastalığı zamanında yakalamak da diyebiliriz.
“Erken teşhis hayat kurtarır.” sözünü çoğumuz sık sık duymuştur. Hastalığın iyileştirilmesi bakımından erken tanı çok önemlidir. Birey olarak bedenimizi kontrol altında tutmalı ve karşılaştığımız anormal durumlar karşısında en kısa sürede sağlık kuruluşuna başvurmalıyız.
Peki hangi durumlarla karşılaştığımızda sağlık kuruluşuna başvurmalıyız?
- Uzun süren ve nedeni açıklanamayan öksürük
- İyileşmeyen yaralar
- Hematüri (İdrarda kan görülmesi)
- Ses kısıklığı
- Rektal kanama
- Açıklanamayan kilo kaybı
- İdrar yapmada ve dışkılamada değişiklik
- Bir bölgede kitle oluşumu gibi anormal durumlarla karşılaştığımızda sağlık kuruluşlarına başvurmalıyız.
Kanserden nasıl korunmamız gerektiğini içeren yazım buraya kadardı. Bilgilerin faydalı olmasını dilerim.
Mutluluk ve sağlıkla kalın…
Prof. Dr. Nuran Akdemir, Prof. Dr. Leman Birol, İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, Ankara Eylül 2011
https://hsgm.saglik.gov.tr Erişim Tarihi: 24.02.2021