Kanser Hastalarında Görülen Mukozit Nedir, Belirtileri Nelerdir, Nasıl Önlenir ve Tedavi Edilir?

Kemoterapi ve radyoterapi, kanser hastalarının tedavisinde sık kullanılan yöntemlerdendir. Bu tedaviler kanserli hücreleri yok ederken bazı yan etkiler oluşturabilirler. Mukozit görülen bu yan etkilerden biridir.

Mukozit Nedir?

Mukoziti tanımlayacak olursak; sıklıkla ağız içinde görülen normal mukozanın (ağızdan anüse kadar olan doku) ülseratif ve enflamatuvar (vücudun, doku hasarına verdiği yanıt) reaksiyonlarının bozulmasıdır.

Genel olarak kemoterapiden bir hafta sonra ortaya çıkar ve 21 gün sonra iyileşirler ancak bu süreçte yaşam kalitesini önemli derecede düşürür. Bu nedenle mukozitin önlenmesi ve bakımı önemlidir.

Mukozit Kemoterapi ve Radyoterapi Sırasında Neden Sık Görülür?

Kemoterapi kanserli hücrelerin çoğalmasını ve gelişmesini önlerken normal hücrelere de zarar verir. Ağız mukozası, hızlı hücre yenilenmesi nedeniyle kemoterapi ve radyoterapinin etkisine açıktır ve kolay zedelenir. Bu nedenle mukozit, kemoterapi ve radyoterapi alan kanser hastalarında sık rastlanan bir sorundur.

Mukozit Risk Faktörleri Nelerdir?

• Genç yaş (20 yaş altı)
• Cinsiyet (kadın olmak)
• Genetik faktörler
• Yetersiz ağız bakımı
• Periodontal (diş veya diş eti ile ilgili) hastalıklar
• Enfeksiyonlar
• Yetersiz beslenme
• Tükürük fonksiyonlarının bozulması
• Bağışıklık sistemin baskılanması
• Sigara-alkol tüketimi gibi faktörler mukozit riskini arttırır.

Mukozit Belirti ve Bulguları Nelerdir?

Mukozitte ağız içi dokuda bozulma, kızarıklık, beyazlıklar, ödem, ağrı ve kanama gibi belirtiler görülür. Görülen belirtiler yaşam kalitesini önemli derecede azaltırken aynı zamanda tedaviye yanıt almada olumsuzluk ve hayati tehlike yaratan durumların gelişmesine neden olabilmektedir.

Mukozitin oluşturabileceği sorunlar genel olarak;

• Çiğneme ve yutma güçlükleri
• Kilo kayıpları
• Yeterli sıvı alamama
• Konuşma bozukluğu
• Enfeksiyonlar
• Tedavi planında değişiklikler
• Beslenme durumunda değişiklikler
• Hastanede kalış süresinin uzaması

Mukoziti Önlemek İçin Ne Yapmalıyım?

• Temel ağız bakımına yeterli özeni göstermelisiniz.
• Ağız içi ve dudakları mukozit belirtileri yönünden izlenmelisiniz.
• Dengeli beslenmelisiz.
• Yeterli sıvı alımını sürdürmelisiniz.
• Ağızı irite edecek sıcak-soğuk yiyecekler, asitli içecekler, acılı-ekşili-baharatlı yiyecekler, alkol ve sigaradan uzak durmalısınız.
• Karadut şurubuyla ağız bakımı yapabilirsiniz. Karadut şurubunun mukozit oluşmasını engellediği, boğaz ağrısı ve ağız kuruluğu için etkili olduğuna dair araştırma sonuçları vardır.

Ağzımda Mukozit Oluştuysa Ne Yapmalıyım?

• Ağız içi hijyenik bakımı sürdürmelisiniz.
• Dişlerinizi yumuşak diş fırçalarıyla fırçalamaya özen göstermelisiniz.
• Enfeksiyon önleyici ve ağrı kesici gargaralar, kremler veya jeller
• Ağrı ve ağız kuruluğu için karadut şurubu kullanabilirsiniz.
• Ağız bakımında arı sütü kullanabilirsiniz. Arı sütünün mukozit iyileşme süresini kısalttığını gösteren araştırma sonuçları vardır.
• Kriyoterapi (ağız içini buz küpleriyle soğutma işlemi) uygulayabilirsiniz.

Unutmayın!

Mukozit her ne kadar basit bir ağız yarası gibi görünse de oluşturduğu etkiler yaşamı tehdit edici sonuçlara neden olabilir. Eğer kemoterapi veya radyoterapi alıyorsanız mukoziti önleme/bakımını yapmada dikkatli olmakta fayda var.