İdrar kaçırma (üriner inkontinans), son 1 yıl içerisinde istemsiz idrar kaçırmanın olması ya da ayda bir kereden fazla idrar kaçırma sorunun olması olarak tanımlanmaktadır.
İdrar kaçırma problemi yaş ile doğru orantılı artış gösterse de yaşlanma sürecinin bir parçası değildir.
İdrar Kaçırma Risk Faktörleri Nelerdir?
- Doğum
- Zor doğum
- Sık doğum
- Uzun doğum
- Zor doğumlarda kullanılan yardımcı araçlar
- Üriner sistem enfeksiyonları
- Obezite
- Kabızlık
- İleri yaş
- Sigara kullanma
- Menopoz
- Cerrahi girişimler
- Genetik
Yaşlılık döneminde görülen idrar kaçırma problemlerinin birçoğu tedavi edilebilir nedenlere bağlı gelişmektedir. Artan yaşla birlikte oluşan fizyolojik değişiklikler, kişinin sahip olduğu sağlık sorunları ve kullanılan ilaçlar gibi faktörlerin idrar kaçırma sıklığının arttığına neden olduğu bilinmektedir.
Yaşlanmayla birlikte üriner sistemde meydana gelen bazı değişiklikler;
- Böbreklerin ağırlığı azalır.
- Böbreklerde damar yapıları azalır.
- İdrar yapmayı kontrol eden karın kasları zayıflar.
- Kadınlarda östrojen hormonundaki azalma ile beraber vajina ve mesane dokusunda güçsüzleşme gelişir, mesane kasları zayıflar.
İdrar kaçırma ile sık idrar yapma ihtiyacı duyma, idrar yaparken yanma ve ağrı gibi belirtiler de mevcutsa üriner enfeksiyon riski mevcuttur. Bu durumda uzman hekime başvurulmalıdır.
Üriner İnkontinans (İdrar Kaçırma) Tipleri Nelerdir?
1.Stres tipi: Öksürme, hapşırma gibi karın içi basıncın arttığı durumlarda görülür.
2.Urge tipi: Aniden gelen idrar yapma isteği ve bunu tutamama durumudur, yaşlılıkta daha sıktır.
3.Mix tip: 1-2 aynı anda görülür.
İdrar Kaçırma Tanısı Nasıl Konulur?
Tıbbi öykü, jinekolojik öykü değerlendirilmelidir. Genel muayene ve nörolojik muayene yapılmalıdır. İdrar kültürü testi yapılmalıdır.
Ped Testi: 1 ped takılarak, yarım litre su içilir. İdrar kaçırdıktan sonra ped tartılır;
2-10 gr hafif inkontinans
10-50 gr orta inkontinans
50 gr+ şiddetli inkontinans
İdrar Kaçırma Nasıl Tedavi Edilir?
Davranışsal, tıbbi ve cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur. Davranışsal tedavide pelvik taban kas egzersizi dediğimiz kegel ve mesane egzersizi vardır. Kegel stres ve mix tipte mesane egzersizi ise urge tipte etkilidir.
Mesane, mesane boynu, üretra, vajina ve rektumu destekleyen kasları güçlendirmek için kasın tekrarlı kasılmasını içeren Kegel egzersizi ile idrar kaçırma tedavi oranının %80’in üzerinde olduğu belirtilmiştir.
Kegel egzersizinin değişik pozisyonlarda (otururken, ayakta ve yatarken) günde 2-3 kere minimum 30-45 kez yapılması önerilir.
Kegel egzersizlerinin fizyolojik etkileri iki hafta sonra ortaya çıkmaya başlar, 6 ile 8 haftada şikâyetlerde azalma olur. Optimal etkinlik için egzersiz 8-12 hafta uygulanmalıdır.
Bu egzersizde kişi bacaklarını hafif açarak, uyluk ve dizleri desteklenmiş olarak yatar veya oturur. Sanki idrar veya gaz geçişini durduruyormuşçasına kaslar kasılır. Kaslar 10 saniye kasılıp ardından 10 saniye dinlendirilmelidir. Bu egzersizler yan, ayakta, emekleme gibi değişik pozisyonlarda da yapılabilir.
Akdemir, N., Birol, L. (2004). İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı (s.165-189). Ankara: Sistem Ofset.
Kaplan S, Demirci N. Üriner İnkontinansta Konservatif Tedavi Metotları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2010; 5 (13): 1-14.
Karan A. Üriner İnkontinansta Konservatif Tedavi Rehabilitasyon programları. In: Yalçın Ö. Editör. Temel Ürojinekoloji. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2009. s. 305-315.
Ülger Z, Halil MG. Üriner ve Fekal İnkontinans. In: Arıoğul S, Editör. Geriatri ve Gerontoloji. Ankara: MN Medikal&Nobel Yayınevi; 2006. s. 307-315.
Varlı M, Doğan Aras S, Atlı T. Yaşlıda Üriner İnkontinans ve Tedavisi. Akademik Geriatri Dergisi Mart 2009; 1(1): 45-58.
Yıldız N, Sarsan A, Ardıç F. Kadınlarda Stres Üriner İnkontinans ve Konservatif Tedavi Yaklaşımları. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi 2009; 12: 42-50.