Doğrudan cihazınızda gerçek zamanlı güncellemeleri alın, şimdi abone olun.
TRT Radyo-1’de yayınlanan TRT Antalya Radyosu’ndan Tayfun Yönlü’nün yaptığı sağlık röportajları serimize bugün Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sayın Deniz Turgut Çoban ile devam ediyoruz. Konumuz: Gece Körlüğü
Tayfun Yönlü: Sevgili dinleyenler, programımızın bu bölümünde Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sayın Deniz Turgut Çoban ile beraberiz. Kendisiyle gece körlüğü konusunda sohbet edeceğiz. Hoş geldiniz Sayın Çoban öncelikler.
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Hoş bulduk.
Tayfun Yönlü: Gece körlüğü nedir ve ne yapar?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Gece körlüğü halk arasında tavukkarası da denilen bizim tıp dilinde retinis pigmen-tosa ismi adı altında adlandırdığımız görme, ilerleyici görme bozukluğu yapan bir hastalıktır. İlk tanısı 1800’lere dayanmaktadır. Ne yapar? Giderek artan çocuklukta da başlayabilen, orta yaşta da başlayabilen bir gece körlüğü ile başlar. Işıktan rahatsız olma, ışık çakmaları, gözde katarakt oluşumu bazen aynı anda işitme azlığıyla da eşlik edebilen bir hastalıktır.
Tayfun Yönlü: Neden kaynaklanır gece körlüğü?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Genetik bir bozukluktur. Genetik bozukluğun yaklaşık 150 çeşidi vardır. Bu genetik bozukluk gözdeki görmeyi sağlayan hücrelerimiz var bizim, bu hücrelerde işlerini tam olarak yapamamaları demektir. Aileden geçer, erkeklerde daha fazla gözükür bayanlardan. Yaklaşık dört binde bir bireyde gözlemlenmektedir.
Tayfun Yönlü: Peki biraz önce söylediniz, çocukluk yaşlarından itibaren başlayabilir, erkeklerde daha çok görülür dediniz. Kimlerde, hangi yaş aralığında daha sık görülen bir hastalık gece körlüğü?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: 10’lu yaşlarından sonra, erken başlangıçlıysa 10’lu yaşlarda başlar bazıları da 30’lu yaşları civarı başlayabilir. 10’lu yaşlarda başlayan grup daha agresif daha kötü seyirlidir ve görmesi daha erken bozulur. İleri yaşta başlayan grubunsa seyri daha iyidir.
Tayfun Yönlü: Görme bozukluğundan kastımız nedir? Tamamen körlük mü, perde inmesi gibi mi, yani tam olarak nasıl bir bulgusu var?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Bunların diğer adı da tünel görme deriz biz. Görme alanı çevreden giderek daralır. Etrafı görmemeye başlar. Bu kişiler sağa sola çarpar çünkü görmezler. Sanki bir borunun içinden bakıyormuş gibilerdir. Etrafı karanlık, ortası açık bir görüntü verir. Bazen de renk körlüğü de olabilir bunlar da.
Tayfun Yönlü: Peki tedavisi nasıl yapılır gece körlüğünün?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Birçok tedavi denenmekte, kesin bir ilaç tedavisi ile cerrahi tedavisi yok aslında. Gen tedavisi yapılabilmekte, kök hücre tedavisi yapılabilmekte, büyüme hücreleri verilebilmekte, iyice görmesi azaldığında az görenlere destek cihazları yapılabilmekte ve gözleri çalıştıran birtakım elektrotlarla beyini ve göz hücrelerini bu geri kalan sağlam hücreleri uyaran birtakım çalışmalar yapılmakta. Bu tarz tedaviler var.
Tayfun Yönlü: Pek çok tedavi yöntemi saydınız, bunlar tamamen hastalığı yok mu ediyor yoksa bulguları mı azaltıyor? Daha rahatlatıyor mu hastayı?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Bunları o zaman size tek tek açayım. Kök hücre dediğimiz kök hücrede tamamen ortadan kaldırmıyor, bozuk olan hücrelerin düzelmesini sağlıyor. Nispeten ön çalışma halinde bunlar tam olarak ispatlanmamış ama normale göre düzelme sağlandığı görülmüş kişilerde.
Tayfun Yönlü: Diğer yöntemler?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Diğer yöntemlerde ise büyüme hormonu diyoruz kişinin kendi kanından alınan, hazırlanan serumu gözün arkasına, hasta bölgeye doğru veriyoruz. Buradaki yetersiz olan, bozuk olan hücrelerin düzelmesini sağlamak için bu serum kullanılmakta ama tamamen yine görme sağlanması, normale dönmesi sağlanmamakla birlikte bir miktar görme artışı sağlanır ve kötüleşmenin yavaşlamasını sağlar bu tedavide.
Tayfun Yönlü: Peki gece körlüğü hastalığından korunmak mümkün mü? Yani ne yaparsak gece körlüğüne yakalanmayız? Tamamen genetik mi? Ailesinde olmayanın gece körlüğü olma ihtimali var mı? Bulaşıcı bir durum söz konusu mu? Bunları açar mısınız?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Bir kere bulaşıcı değil. Ailesinde olmayanın ortaya çıkabilmesi mümkün. Bu genetik bozukluklar bazen aileden geçebilir bir de sonradan olan genetik bozukluklar vardır. İşte radyasyona maruz kalma, birtakım kimyasallara maruz kalmayla kendi genetik yapısındaki değişiklikler ile ortaya çıkabilir. Ailede olmasa da kişide ortaya çıkabilir. Ailede varsa ortaya çıkma oranı daha yüksektir. Burada da önemli olan şu hem tanıyı koymada hem türünü belirlemede çocuklarının bir sonraki kuşaklara geçip geçemeyeceğini araştırmak için genetik çalışmalarda yapılabilmekte. Asıl bu bizim için önemli genetik çalışmada.
Tayfun Yönlü: Peki bir korunma yöntemi aslında bu mu? Yani çocukluk yıllarından itibaren ailede varsa onu araştırmak ve önlemek için bir şey mi yapmak gerekiyor? Nasıl korunacağız gece körlüğünden?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Burada önemli olan çocuk, ailede varsa bir kere ailenin çocuklarında olup olamayacağını öngörüp bir araştırma yapılabilir. Ne oranla çocuklarına geçecek? Bir ebeveyn henüz çocuk dünyaya gelmeden önce buna bir bakabiliriz. Hangi oranda ortaya çıkacak? Çıkarsa hangi tür bozukluk? Erken başlangıçlı mı, geç başlangıçlı mı? Bunu genetik çalışmayla görebilmekteyiz. Diyelim ki ortaya kondu, ailede var, çocukta ortaya çıkma oranı var, belli değil, 10’lu yaşlarından öncesiniz, 10’lu yaşlarından sonra çıkar. Ne kadar erken bu genetik testleri yapıp tanısını koyarsak bu bahsettiğimiz gen tedavisi, kök hücre tedavisi ya da büyüme hormonu tedavisini erken başlangıçlı hastalıklarda, erken tedavisini yaptığımızda çok daha görmenin bozulması engellenmiş olur.
Tayfun Yönlü: Son olarak size şunu sormak istiyorum. Doktor müdahalesi olmadan kişinin kendi yaşam biçimiyle, kendi davranışlarıyla, yeme içmeyle bundan korunmak gibi bir şey söz konusu mu?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Tedaviler arasında bahsetmedik, biraz önce konuşmadık. Hep ilaç tedavisi grubuna girdiği için yüksek A vitamini verilebilmekte bunda. Bu hastalarda ilerleyişini azaltmak için yüksek A vitamini içeren yiyecekler tüketebilir. Ayrıca görme kalitesini de arttırmak için birtakım özel gözlükler var bu gece körlüğü olan hastalara. Bu gözlükler de takipte verilebilir.
Tayfun Yönlü: Ama yakalandıktan sonra artık tamamen o hastalıktan kurtulmak anladığım kadarıyla çok söz konusu değil.,
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Şu anda söz konusu değil. Ama bununla ilgili genetik çalışmalar, kök hücre çalışmaları devam etmekte, yüz güldürücü çalışmalar mevcut. Erken tanı önemli, ailede varsa bir kere çocuğunu mutlaka kontrole getirmeli. Genetik çalışması da yapılıp hangi tür olduğunun tespiti yapılır ve belli gen çalışması yapan merkezler var, bu merkezlere erkenden götürüp takibini yaptırabilirler.
Tayfun Yönlü: Eklemek istediğiniz bir şey var mı, bütün bunların üzerine?
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Eklemek istediğim tıpta gelişmeler devam ediyor, son günlerde özellikle bu alanda, gece körlüğü alanında çalışmalar çok hızla devam ediyor, bence kişiler umutlarını kaybetmesinler ve takip etmeye devam etsinler.
Tayfun Yönlü: Aktardığınız bilgiler için ve bizi konuk ettiğiniz için çok teşekkür ediyoruz Sayın Çoban.
Doç. Dr. Deniz Turgut Çoban: Teşekkür ederim ben de beni programa aldığınız için ve bilgilerimizi aktarmama izin verdiğiniz için çok sağ olun.
Tayfun Yönlü: Programımızın bu köşesinde gece körlüğünü konuştuk. Konuğumuz Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sayın Deniz Turgut Çoban’dı.