Doğrudan cihazınızda gerçek zamanlı güncellemeleri alın, şimdi abone olun.
Epidemiyoloji, toplum sağlık durumunu araştıran bir bilimdir.
Toplumda sağlıkla ilgili meydana gelen durumların dağılımları ve bu durumların ortaya çıkmasını etkileyen faktörlerin neler olduğunu araştıran epidemiyoloji hem insanlarda hem de hayvanlarda oluşan hastalıklar, salgınlar, kazalar ve bunların görülme sıklıklarını inceler.
Epidemiyologlar; yaptıkları araştırmalar ile toplum sağlığını korumayı ve geliştirmeyi amaçlarlar.
Epidemiyoloji Nasıl Ortaya Çıktı?
Yaklaşık olarak 2000 yıl önce Hipokrat ve onunla aynı dönemde yaşayanlar çevresel etmenlerin hastalıklara neden olabileceğini iddia ettiler. Bu görüş epidemiyolojinin kaynağını oluşturdu. 19. yüzyıla gelindiğinde ilk kez insan topluluklarında hastalıkların dağılımı araştırılarak epidemiyolojik çalışmalara dair önemli örnekler verildi.
Örneğin tarih 31 Ağustos 1854’ ü gösterdiğinde Londra’nın Soho Mahallesi’nde çok büyük bir kolera salgını çıktı. İlk üç günde 127 kişinin hayatına sebep olan salgının kaynağının kötü hava olduğu düşünülüyordu çünkü o zamanlar dünya daha mikropların hastalıklara neden olduğunu bilmiyordu. Ancak içlerinden biri hastalığın kötü havadan kaynaklandığı fikrine şüphe ile yaklaştı. Dr. John Snow hastalık ve ölümlerin görüldüğü kişileri, evleri, sokakları not alarak bir harita oluşturup hastalığın kaynağının mahallenin merkezinde yer alan su tulumbası olduğunu tespit etti. Dr. John Snow’un yaptığı bu çalışmalar epidemiyoloji bilimi için temel oluşturdu.
Epidemiyolojinin Elde Ettiği Başarılar Nelerdir?
- Çiçek hastalığının yeryüzünden tamamen kaldırılması
Çiçek hastalığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan epidemiyolojik araştırmalar ve girişimler sonucu 1977 yılında tamamen bitirilmiştir.
- Metil-cıva zehirlenmesi
Cıvanın zehirli olduğu bilgisi çok eskilere dayanır. Ancak 1950 yıllarında fabrikaların atık sularıyla çevreye karışan cıvanın balıklarda metil-cıva birikmesine neden olduğu daha sonrasında meydana gelen salgında yapılan epidemiyolojik çalışmalarla mümkün olmuştur.
- Romatizmal ateş ve romatizmal kalp hastalığı
Fakirlik, kötü ev şartları, beslenme bozukluğu ve kalabalıkla ilişkili bir durum olan romatizmal ateş ve romatizmal kalp hastalıkları üst solunum yolu enfeksiyonlarının yayılmasıyla kolaylaşır. Penisilin gibi ilaçlar bulunmasından önce bu hastalıkların görülmesi epidemiyolojik çalışmalarla önemli düzeyde azaltılmıştır.
- İyot yetmezliği hastalıkları
İyot eksikliği nedeniyle oluşan hastalıklarda sorunun tanımlanması ve çözümün yaygınlaştırılması epidemiyoloji ile sağlanmıştır.
- Yüksek kan basıncı
Epidemiyoloji bilimi yükse kan basıncı sorununun büyüklüğünü, doğal seyrini, tedavi edilmezse ne tür sonuçlara yol açacağını ve hangi kan basıncı değerlerinde tedaviye başlanması gerektiğini saptamıştır.
- Sigara içme, asbestoz ve akciğer kanseri
1930’lardan sonra akciğer kanserinin görülmesinde artış olmuştur. 1950 yılında akciğer kanseri ile sigara içilmesi arasında çalışmalar yapılmış ve sigara içinde birçok kanser yapıcı madde olduğu görülmüştür epidemiyolojik çalışmalarla.
- Kalça kırıkları
Kalça kırıkları kazalarda meydana gelen diğer yaralanmalara karşı daha geç sürede iyileşmesi ve yüksek maliyete neden olması dolayısıyla epidemiyolojik araştırmalara konu olmuştur.
Epidemiyolojik Araştırma Türleri Nelerdir?
A. Gözlemsel Araştırmalar
- Tanımlayıcı Araştırmalar: Bir toplum grubunda yer alan bir sağlık sorununu belirlemek ve bu sağlık sorununun kimlerde, nerede ve ne zaman olduğunu saptamaya yönelik çalışmalardır.
- Analitik Araştırmalar: herhangi bir sağlık problemi ile bu ağlık problemine yol açtığı düşünülen sebep arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırma türüdür. Kesitsel araştırma, vaka-kontrol araştırmaları ve kohort araştırmaları şeklinde dallara ayrılır.
- Metodolojik araştırmaları: yeni bir tanı yönteminin ne kadar duyarlı ve seçici olduğunu belirlemek için yapılan araştırmalardır.
B. Müdahale Araştırmaları
Yeni bir ilacın, tedavi yönteminin, ameliyat tekniğinin, eğitim tekniğinin veya hizmet modelinin klinik veya sahada denenmesini içeren araştırma türüdür. Bu deneysel araştırmalar belli bir etik kurul gözetiminde yapılır.