Covid-19 için geliştirilen aşılar ve aşıların kendi arasındaki farklılıklarını öğrenmek aşılara karşı bakışımızı değiştirebilir. Çünkü her bir aşı kendi teknolojik geliştirme yöntemine ve kullanım şekli ile aralarından sıyrılarak daha kullanılabilir ve kabul edilebilir olacaktır.
1. Moderna
ABD’de geliştirilen bu aşı m-RNA yöntemi ile oluşturulmuştur. İki dozluk bir aşılama sonucunda SARS-CoV-2 enfeksiyonuna karşı sağlam bir bağışıklık tepkisi ve koruma sağlanmıştır. Kasım 2020’de yayınlanan Faz 3 çalışmalarının ara sonuçlarına göre bu aşı %95 oranında etkili olmaktadır.
2. Biontech/Pfizer
Mayıs ayında başlatılan Faz 1 ve Faz 2 çalışmalarının sonucunda m-RNA yöntemi ile geliştirilen aşının antikor ürettiği ve sadece baş ağrısı gibi hafif yan etkilerinin olduğu görülmüştür. Şu anda ABD dahil üç ülkede yaklaşık 30 bin gönüllünün olduğu Faz 3 çalışmaları devam etmektedir. 9 Kasım’da yapılan açıklama ile aşının %90 üzerinde bir etkiye sahip olduğu açıklanmıştır.
3. Oxford/AstraZeneca
Viral vektör yöntemi ile geliştirilen AstraZeneca’nın Faz 1 ve Faz 2 çalışmaları sonucunda herhangi bir ciddi yan etki saptanmamıştır. 23 Kasım’da yayınlanan sonuçlara göre aşının %70 oranında bir koruma sağladığı belirtilmiştir.
4. Sinovac
Çin tarafından inaktif virüs tekniğine göre hazırlanan bu aşının etkinliği %97 olarak açıklanmıştır.Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın yaptığı açıklamaya göre Türkiye bu aşıdan 50 milyon doz sipariş vermiştir.
5. Stupnik V
Rusya tarafından viral vektör yöntemiyle geliştirilen bu aşının Faz 3 çalışmaları sonucunda %92 etkili olduğu açıklanmıştır.
Aşağıdaki tabloda yukarıda geçen COVID-19 aşılarının üretilme teknikleri,etkinlik oranları ve saklama koşulları gibi özellikler bunları bir araya getirmek adına toplu bir şekilde verilmiştir.
COVID-19 Aşılarının Üretilme Teknikleri, Etkinlik Oranları ve Saklama Koşulları
COVID-19 Aşılarının Üretilme Teknikleri
Biontech/Pfizer: m-RNA
Moderna: m-RNA,
Oxford/Astra Zeneca:Viral Vektör
Sinovac/Coronavac:Viral Vektör
Stupnik V :Viral Vektör
COVID-19 Aşılarının Etkinlik Oranları
Biontech/Pfizer:%95
Moderna:%92
Oxford/Astra Zeneca:%70
Sinovac/Coronavac:%97
Stupnik V:%92
COVID-19 Aşıların Saklama Koşulları
Biontech/Pfizer: -70 °C
Moderna: -20 °C
Oxford/Astra Zeneca: 4 °C
Sinovac/Coronavac: -20 °C
Stupnik V : 4 °C
CEPI CEO’su Richard Hatchet’in “Ülkeler tek başına hareket ettiklerinde birkaç kazanan ve çok kaybeden yaratılacaktır.’’ sözü şu yaşadığımız günlerde bence oldukça önemli ve yerinde bir sözdür.
Aşılara ulaşmada, bunları uygulamada her ülke yeterli imkanlara sahip olamamaktadır maalesef. Bu konuda küresel anlamda bir iş birliği yolu ile elde edilen başarıların diğer ülkelerle paylaşılması tüm dünyayı etkisi altına alan sorunu geride bırakmada insanlık adına güzel bir adım olacaktır.
atlas.edu.tr-(2020,Aralık 8).COVID-19 Aşı Çalışmalarında Son Durum.atlas.edu.tr.17.12.2020 tarihinde erişim adresi:
Okyay P.(2020).COVID-19 Aşı Çalışmaları.Türk Tabipleri Birliği COVID-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu. https://ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6_Part24.pdf