COVID-19 Aşıları İle İlgili Merak Edilen 13 Soru Ve Cevabı

COVID-19 aşıları ülkemizde ve dünyada yapılmaya devam ediliyor. COVID-19 aşıları ile ilgili kafamızda çok fazla sorular mevcut. Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Arzu Sayıner COVID-19 aşıları ile ilgili merak edilenleri cevapladı.

1. COVID-19 aşısı, influenza aşısı veya diğer aşılar ile birlikte uygulanabilir mi?

Türkiye’de ilk etapta uygulanması beklenen CoronaVac (Sinovac Life Sciences, Çin) COVID-19 aşısı, ölü virus içermektedir. Genel kural olarak ölü (inaktif) mikroorganizma içeren aşılar, diğer inaktif veya canlı mikroorganizma aşıları ile eş zamanlı, birbirlerinden önce veya sonra yapılabilir. COVID-19 aşısına özel bir bilgi bulunmamaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın önerilerine uyulmalıdır.

2. COVID-19 aşısının nasıl uygulanması beklenmektedir?

CoronaVac aşısı, halen (12.12.2020) Türkiye’de yürütülmekte olan Faz 3 çalışmasında 0. ve 14. günlerde olmak üzere 2 doz (0.5 mL içinde 0.3 ug) halinde kas içine uygulanmaktadır. Toplum aşılamasının da bu şekilde yapılması beklenmektedir.

3. COVID-19 aşısı ne kadar süre için koruyucudur?

Bu konuda henüz veri bulunmamaktadır. Bu bilgiler ancak aşılamamanın başlaması ve kişilerin izlenmesi ile elde edilebilecektir.

4. COVID-19 aşısı sonrası koruyuculuk ne zaman başlar?

CoronaVac aşısı için 2. dozdan 14 gün sonra, aşı yapılanaların %92’sinde nötralizan antikorların geliştiği saptanmıştır (Faz 2 sonuçları). Ancak aşı olan kişilerin de kendileri ve çevreleri için maksimum korunma sağlayabilmeleri açısından, maske, mesafe ve hijyen kurallarına uymaya devam etmeleri gereklidir. Toplumda bu tür önlemlerin ne zaman kaldırılabileceği şimdilik belirsizdir. Sağlık çalışanlarının önlemlere uyumu ve devamlılığı bağışıklama programı başladıktan sonra da önemlidir.

5. COVID-19 aşısı olursam yine de hasta olur muyum?

Bu konuda henüz sınırlı veri bulunmaktadır. Aşılamanın amacı öncelikle enfeksiyonu önlemek, enfeksiyon gelişse bile hastalığı (klinik belirtilerin ortaya çıkmasını), özellikle de ciddi hastalığı önlemektir. Doğal olarak COVID-19 aşısından da beklenen etki budur. Bugüne dek açıklanan veriler aşı olan grupta enfeksiyon gelişme ihtimalinin çok düşük olduğunu göstermektedir.

6. Aşı olursam yine de çevreme virüs bulaştırır mıyım?

Bu konuda henüz yeterli veri bulunmamaktadır. Aşı ile oluşan bağışık yanıtın hem enfeksiyonu hem de kişinin bulaştırıcılığını önlemesi beklenmektedir. Bu tür kanıtlar elde edilene dek, korunma önlemlerin uygulanmasına devam edilmelidir.

7. Aşı, benim DNA mı etkiler mi?

COVID-19 için farklı tekniklerle aşılar üretilmektedir. Faz 3 aşamasına gelmiş COVID-19 aşılarından hiç birinde bu tür bir risk söz konusu değildir.

8. COVID-19 aşısının ne gibi yan etkileri olur?

Faz 3 aşamasına gelmiş tüm COVID-19 aşıları için, bugüne dek yapılan çalışmalarda ölümcül veya kalıcı bir yan etki bildirilmemiştir. Çin’de hızlı onay alarak kullanıma giren Sinovac firmasının aşısı için bildirilen yan etkilerden sık görülenler: Aşı yerinde ağrı (%3.08), halsizlik (%1.53), baş ağrısı (%0.91), kas ağrısı (%0.69), ateş (%0.21) dir.

9. COVID-19 geçiren kişilere de aşı yapılacak mı?

Enfeksiyonu geçirenlerde, bireysel farklar olmakla birlikte, bağışık yanıt oluşmakta ancak süresi ve koruyuculuğu tam olarak bilinmemektedir. Bu konuda Sağlık Bakanlığı’nın kararı beklenmektedir.

10. Aşı öncesi antikor kontrolü yapılmalı mı?

Gerekli değildir.

11. Aşı sonrasında antikor bakılmalı mı?

Rutin olarak önerilmemektedir. Bakılması gerekirse aşı şeması tamamlandıktan 15-30 gün sonra bakılması önerilir.

12. Bağışık olup olmadığımızı nasıl anlarız?

Aşı yapılanlarda bu tür bir test yapılması gerekli değildir.
CoronoVac aşısının çalışmalarında, bağışıklık kanıtı olarak nötralizan antikor gelişip gelişmediği incelenmiştir. Ancak bu test yöntemi özel laboratuvar koşulları gerektirdiği için rutin olarak kullanılamamaktadır. Yaygın kullanılan testlerde saptanan antikorlar, bağışık yanıtı göstermekte ancak her zaman enfeksiyondan koruyucu olmayabilmektedir.

13. Aşı yapılmaması gereken gruplar var mıdır?

Aşı çalışmalarında bazı özel gruplar ile ilgili bilgi yok veya sınırlıdır. Bu nedenle, 18 yaş altı ve 65 yaş üstü bireyler, gebeler (özellikle ilk trimestr), emziren anneler, bağışıklık yanıtı baskılanmış kişiler için kullanılacak aşıya bağlı olarak sağlık otoritelerinin açıklamalarına uyulmalıdır. Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısının şiddetli allerjik reaksiyon öyküsü olan kişilerde, reaksiyon gelişmesine yol açabileceği bildirilmiştir.