Çocukları Güneş Yanığı ve Sıcak Çarpmasından Korumak için Neler Yapılabilir?

Bahar ve yaz aylarında açık havada vakit geçirmek çocukların vazgeçilmezidir. Tüm yıl boyunca ev ve okul arasında mekik dokuyan çocuklar, doğa ve deniz ile kucaklaşınca asla eve girmek istemezler. Ancak çocuklar oyun esnasında zamanın nasıl geçtiğinin farkına varamazlar ve bebekler de bir yetişkinin yardımı olmadan güneşten rahatsız olduklarını dile getiremezler.

Güneşin, özellikle D vitamini sentezi için faydalı etkileri biliniyor olsa da, gereken önlemler alınmadan uzun süre boyunca güneşin zararlı ışınlarına maruz kalındığında, çocuklarda güneş yanıkları ve sıcak çarpması görülebilir.

Güneş yanığı, cildin güneşten gelen görünmez ışınlar olan ultraviyole (UV) radyasyona maruz kalması sonucu görülen bir reaksiyondur. UV ışınlar, özellikle yaz aylarında ve güneşin en tepede olduğu saatler arasında çok güçlüdür. UV ışınlar A, B ve C olmak üzere üç tiptedir. Bunlardan C olanı (UVC) ozon tabakası tarafından emilir ve cildimize ulaşamaz. Ultraviyole B (UVB) ve ultraviyole A (UVA) ışınları ise ozon tabakası tarafından emilmezler ve yanıklara, cildin erken yaşlanmasına ve hatta yoğun maruziyet ile cilt kanserine dâhi neden olabilirler.

Güneş yanığı reaksiyonlarının çoğu, cildin çok fazla güneşe maruz kalmasından birkaç saat sonra başlar, 24-48 saat sonra en kötü duruma gelirler. Güneş yanıkları ciltte kızarıklık ve ağrı/acı ile belirti verir. Güneşe maruziyet arttıkça ciltte bül adı verilen içi su dolu kabarcıklar oluşabilir. Birkaç gün sonra vücut, güneşten zarar görmüş hücrelerden kurtulmaya çalışırken ciltte kaşıntılar ve soyulmalar ortaya çıkar. Özellikle bebekler ve açık tenli çocuklar güneş yanıkları açısından daha fazla risk altındadır.

Sıcak çarpması ise aşırı sıcak havalarda vücudun su kaybı yaşayarak bazı fonksiyonlarının bozulmasıdır. Belirtileri ağız kuruluğu, susuzluk hissi, normalden az idrara çıkma, ateş, titreme, bulantı-kusma, baş ağrısı, baş dönmesi, kas krampları ve halsizlik şeklindedir. Güneş yanığı ve sıcak çarpması ayrı ayrı görülebileceği gibi birlikte de karşımıza çıkabilir. Sıcak çarpması belirtileriyle karşılaşıldığında derhal bir hekime başvurulmalıdır.

Güneşin Etkilerine Karşı Alınabilecek Güvenlik Önlemleri Nelerdir?

Gölgede kalmak

UV ışınlar, 10:00-16:00 saatleri arasında çok güçlü ve zararlıdır. Bu saatler arasında çocukları olabildiğince dışarı çıkarmamak en iyi tercihtir. Ancak bu mümkün görünmüyorsa mutlaka bir şemsiye ya da ağacın gölgesinden faydalanmak gerekir. Özellikle 6 aydan küçük bebekler doğrudan veya dolaylı güneş ışığından uzak tutulmalıdır. Arkadaşları ile vakit geçirmekte ısrarcı olan daha büyük çocuklar bu saatler arasında üstü kapalı ama havadar bir alanda oynamaya yönlendirilmelidir.

Güneş koruyucu kullanmak

Güneşten koruyucular sprey ya da krem şeklinde piyasada bulunan dermokozmetik ürünlerdir. UV ışınların vücuda geçişini engellemede önemli bir rol oynayarak cildi güneş yanıklarına karşı korurlar. Ancak, hiçbir güneş koruyucu ürün UV ışınları %100 engelleyemez. Güneş koruyucu ürünlerin etiketinde SPF (sun protect factor) olarak ifade edilen güneş koruma faktörü değeri yer almaktadır. Çocuklar için en az 15 SPF değerindeki ürünler kullanılmalıdır. Ayrıca ürün seçimi yaparken geniş spektrumlu olarak ifade edilen yani hem UVA hem de UVB’ye karşı koruma sağlayan güneş koruyucular tercih edilmelidir.

Seçilen ürün kullanılmadan önce çocuğun bileğinde ya da sırtında ufak bir alanda test edilmelidir. Döküntü gelişirse başka bir marka denenmelidir. Cilt rengi veya tipi ne olursa olsun, 6 aylıktan büyük tüm çocuklarda güneş koruyucular kullanılmalıdır.* Göz kapaklarından kaçınarak göz çevresine dikkatlice uygulanmalı, dudak ve kulak gibi alanlar atlanmamalıdır. Ayrıca her 2 saatte bir ve yüzdükten/yıkandıktan sonra uygulama tekrarlanmalıdır. Güneş koruyucular yalnızca deniz/havuz kenarında değil, park/bahçede vakit geçirirken veya açık hava sporları yaparken de kullanılmalıdır.

Güneş koruyucuların etkili olabilmesi için güneşe çıkmadan en az 30 dakika önce uygulanmalıdırlar. Bulutlu günlerde bile UV ışınların cilde ulaşabileceği unutulmamalı ve koruyucu sürmeyi ihmal etmemek gerekir. İçeriğinde oksibenzon (Oxybenzone veya benzophenone-3 veya BP-3) bulunan güneş koruyuculardan olumsuz hormonal özelliklere sahip olması nedeniyle kaçınılmalıdır. Unutulmamalıdır ki, güneş koruyucu kullanıyor olmak çocuklara güneş altında daha fazla zaman geçirebilmeleri için izin vermek anlamına gelmez. Daha büyük çocuklarla veya gençlerle güneş kremi kullanmanın neden önemli olduğu hakkında konuşulmalı, yetişkinler de bu ürünleri kullanarak onlar için iyi bir rol model olmalıdır.

*Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) yeterli kıyafet ve gölge mevcut değilse, 6 aydan küçük bebeklere olabildiğince az seviyede (yüz, boyun, el sırtı, ayaklar) güneş koruyucuların uygulanabileceğini belirtmiştir.

Uygun giyim

6 aydan küçük bebekleri kollarını ve bacaklarını kaplayan uzun kollu fakat ince giysilerle giydirmek gerekir. Pamuklu giysiler hem serin tutar hem de koruyucudur. Açık renkli kıyafetlerin tercih edilmesi önemlidir. Yine tüm yaş gruplarında boynu, kulakları, enseyi ve yüzü gölgede bırakabilecek büyüklükte bir şapka mükemmel koruma sağlayacaktır. Yoğun ultraviyole ışınlara maruziyet, ilerleyen yaşlarda katarakta neden olabilir. Bu nedenle çocuklara UVA ve UVB ışınları engelleyebilen gözlükler takılmalıdır.

Vücudu susuz bırakmamak

Çocukların çok hareketli olması olağandır. Ancak oyuna dalarak su içmeyi çoğu zaman unutmaları ve bolca terlemeleri nedeniyle vücuttan çok fazla sıvı ve mineral kaybı olabilir. Bunun sonucunda da sıcak çarpmasının etkileri ortaya çıkmaya başlayabilir. Bu durumun önlenmesi için çocuklara sık sık su içmeleri gerektiği hatırlatılmalıdır. Gerekirse yanlarına bir matara verilebilir. Gazlı içecekler suya alternatif olarak iyi bir tercih değildir. 6 aydan küçük bebeklere anne sütü dışında hiçbir sıvı (su dâhil) verilmemelidir.