Çocuklarda İlaç Dışı Ağrı Giderme Yöntemleri Nelerdir?

Ağrı, Uluslararası Ağrı Araştırma Derneği (IASP) tarafından vücudun herhangi bir bölgesinden kaynaklanan, doku harabiyetine bağlı olan veya olmayan, kişinin geçmişteki deneyimleri ile ilgili, emosyonel hoş olmayan bir duygu ve davranış şekli olarak tanımlanmıştır.

Ağrı çocuğun fiziksel, sosyal ve ruhsal fonksiyonlarını etkileyerek yaşam kalitesini her yönüyle azaltan bir durumdur.

Çocuklarda ağrıyı kontrol etmek için ilaç kullanılan yöntemler (nonopioidler, opioidler ve adjuvan analjezikler) ve ilaç kullanılmayan yöntemler kullanılmaktadır.

İlaç Dışı Girişim Yöntemi Nedir? 

Vücudumuzun doğal morfini, endorfin salınımını sağlayarak ağrının ortadan kaldırılmasını sağlayan uygulamaların tümüne non farmakolojik (ilaç dışı) tedavi yöntemi denir.

İlaç dışı yöntemler, ağrı kesicilerin kullanım oranının azaltılması ve hastanın ağrısının olabildiğince giderilerek yaşam kalitesinin yükseltilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin birey tarafından kolaylıkla uygulanabilir olması ve bireye ekonomik yük getirmemesi gibi avantajları da mevcuttur.

Ağrı yönetiminde kullanılan ilaç dışı yöntemler 3 başlıkta ele alınabilir. Bunlar

• Destekleyici Tedavi
• Bilişsel / Davranışsal yöntemler
• Fiziksel yöntemler)

1. Destekleyici Yöntemler

Çocukların psikososyal bakımını içerir.

Ebeveynler ağrı durumunda çocuğun yanında olarak onu rahatlatması şeklindedir. Bu rahatlatma; empati yaparak, oyun oynayarak, bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım yapılarak, videolar ve resimler kullanılarak olabilir.

Bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım, bebeğin işitme, görme ve dokunma gibi duyusal uyaranların kontrolü, bebeğin tutulma, yatma, kundaklanma şeklinin iç deneyimine benzer şekilde gerçekleştirilmesi, tedavilerin mümkün olduğunca bebeğin gereksinimlerine göre planlanması gibi pek çok öğeyi içerir.

2. Bilişsel / Davranışsal Yöntemler

Gevşeme egzersizleri

Gevşeme egzersizleri, kas gerginliğini azaltarak ağrının hafiflemesine katkıda bulunur. Gevşeme; doku oksijen ihtiyacının azaltılması, ağrıyı tetikleyebilen laktik asit gibi kimyasalların seviyelerinin düşürülmesi, iskelet kası gerginliğinin ve anksiyetenin giderilmesi ve endorfin salınımı sayesinde ağrıyı etkiler.

Dikkati başka yöne çekme

Dikkati başka yöne çekme tekniğinin kullanılmasındaki amaç, dikkatin ağrı dışındaki bir uyaranda yoğunlaştırarak ağrı toleransını artırmak ve ağrı duyarlılığını azaltmaktır.
Müzik, kitap okuma, mizah, televizyon izleme, el işi yapma, resim yapma, ritmik solunum gibi aktiviteleri içine alır. Bireyde negatif düşüncelerin pozitif düşüncelerle yer değiştirmesini sağlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Bebek ve küçük çocukların dikkatini başka yöne çekmek için somut objelere ihtiyaç vardır.

Hayal Kurma

Hayal kurma dikkatin ağrı dışında başka bir noktaya odaklanmasını sağlar. Böylelikle ağrı eşiği yükseldiğinden ağrının algılanışı da azalmış olur.

Müzik Terapi

Müzik hastayı hoşa gitmeyen ağrılı uyaranlardan uzaklaştırıp, endorfin salgılanmasını arttırarak, gevşeme ve dikkatini başka yöne çekmek suretiyle ağrı kontrolüne yardımcı olur.

Plasebo

Ağrının tam olarak kontrol altına alınamadığı durumlarda kişinin ağrıyla baş etme gücünü artırmak için verilen farmakolojik olmayan maddelerdir.

3. Fiziksel Yöntemler

Dokunma

Kucağa alma, okşama gibi şekillerdir. Özellikle kendini sözel olarak ifade edemeyen küçük çocuklar için önemlidir. Dokunma aynı zamanda çocukta güven duygusunun gelişmesine yardım eder.

Pozisyon verme

Araştırmalarda pozisyon değiştirmenin yenidoğanlarda önemli rahatlık sağladığı belirtilmektedir. Topuktan kan alma gibi girişimsel işlemlerden sonra yenidoğana verilen prone pozisyonun ağrı ve stresi azalttığı, stabiliteyi sağladığı, cenin pozisyonunun ise girişimsel işlemlerde işlem sonrasındaki ağlama süresini ve ağrıyı azaltmada etkili olduğu belirtilmiştir.

Masaj

Relaksasyonu ve sirkülasyonu artırarak, ağrı ve gerginliği azaltmak için, ilişkili dokular ve kaslara elle veya mekanik aletlerle basınç uygulanması işlemidir. Masaj uygulaması, çocuklarda ağlama, kolik, diş çıkarma, uyku problemlerinin rahatlatılması, ağrı giderme gibi birçok alanda kullanılan etkili bir yöntemdir.

Soğuk uygulama

Soğuk uygulama, travma sonrası ağrı, şişme ve kas spazmlarında yararlıdır.

Sıcak uygulama

Çoğunlukla postoperatif ağrı ve kanserle ilgili inflamatuvar süreçlerden kaynaklı ağrıyı hafifletmek için kullanılan bir yöntemdir.

Deri stimülasyonu (transkutan elektriksel sinir stimülasyonu-TENS)

Belirli frekans ve yoğunluktaki elektrik enerjisini yüzeysel elektrotlar aracılığı ile deri yüzeyinden sinir sisteminin belirli bölgelerine uygulayan bir sistemdir. Bu yöntemin ağrı kesici ve kan akımını düzenleme etkisi bulunmaktadır.

AYRICA BEBEKLERDE;

Emzik verme

Yalancı emzik uygulamasının, bebeğin canlılık düzeyini ve ağlama süresini azaltarak sessiz uyanıklık durumunu arttırma yoluyla ağrıyı hafifletici etki sağladığı düşünülmektedir.

Tatlı maddeler

Sukroz ya da diğer tatlı maddelerin tek başına ya da emzik ile uygulanmasının, yenidoğanlarda ağrılı girişimler sırasında oluşan ağrının azaltılmasında etkili bir yöntem olduğu belirlenmiştir.

Anne sütü, emzirme

Anne sütünün yenidoğanlarda topuktan kan alma, aşı uygulamaları, intravenöz girişimler sırasında oluşan ağrıyı azaltmada analjezik etkisinin olduğu belirlenmiştir. Emzirme yöntemi, hazırlık gerektirmemesi, ekonomik ve doğal bir yöntem olması nedeniyle ağrılı girişimlerde tercih edilen bir uygulamadır.

Kanguru bakımı

Kanguru bakımı, preterm ya da term bebeklere uygulanan, ebeveyn ile bebek arasında etkileşimi sağlayan ve üzerinde sadece bezi bulunan bebeğin ebeveynin göğsü üzerine yüzüstü, dik pozisyonda yerleştirilmesi ile ten tene temasın sağlanması yöntemidir.