Çocuklarda Görülen Gece Terörü Nedir Ve Ebeveynler Ne Yapabilir?
Doğrudan cihazınızda gerçek zamanlı güncellemeleri alın, şimdi abone olun.
Parasomnialar uykuya geçiş sırasında ya da uykunun devamında, istenilmeyen anormal davranışların, fiziksel aktivite ve otonomik uyarılma belirtilerinin ortaya çıkması olarak tanımlanmaktadır.
Gece Terörü Nedir?
Parasomnialar içerisinde sınıflandırılan gece terörü, NREM uykusunda ortaya çıkan ve çoğunlukla uykunun ilk yarısında görülen, çığlık atma, ağlama ile yoğun korku ve otonom hiperaktivitenin (taşikardi, taşipne, terleme, pupillaların dilatasyonu) eşlik ettiği bir bozukluktur.
Çocuğumuzda Gece Terörünün Olduğunu Nasıl Anlarız?
Hala uykuda olan çocuk çığlık atarak kalkıp yatakta oturur, yanına gelenleri tanımaz, uyandırma çabalarına direnir, korku ile rastgele evin içinde koşup bir yerlere çarpabilir ve bazen bilinci yerine gelmeden tekrar uykuya dalar. Sabah kalktığında ise olanları hatırlamaz. Gece terörünün devamında uyurgezerlik de görülebilir.
Uyku terörleri en sık 3-7 yaş arasında görülür ve genellikle 10 yaşına kadar ortadan kaybolur.
Çocukların yaklaşık %30′ unda görülmekte, erkek ve kız çocuklarda eşit prevalansa sahip olduğu bilinmektedir. Hastaların büyük çoğunluğunun ailesinde gece terörü hikayesi bulunmaktadır.
Gece Terörünü Ortaya Çıkarabilecek Etkenler Nedir?
Risk faktörleri arasında genetik ve gelişimsel faktörler, uyku yoksunluğu, uyku-uyanıklık düzensizliği, ameliyat, ateş, uykuda uyarıcı bir dokunma, ses bulunmaktadır. Yapılan çalışmalar gözden geçirildiğinde gece terörü veya uyurgezerlik için başvuran çocukların yarısından fazlasının obstrüktif uyku apnesine sahip olduğu belirlenmiştir. Huzursuz bacak sendromu, reflü, zorla uyanma, bazı ilaçlar, depresyon ve anksiyete gibi duygu durum bozuklukları da gece terörü için risk oluşturmaktadır.
Gece Terörünün Tedavisi Nasıl Yapılır?
Gece terörleri çoğunlukla çocuğun yaşı büyüdükçe kendiliğinden geçmektedir. Tanı konduktan sonra, gece terörü için çocuğu rahatlatmaktan başka özel bir tedavi yoktur. Tedavi genellikle güvenliği sağlamaya ve tetikleyicileri ortadan kaldırmaya odaklanır.
Gece terörünün yönetiminde öncelikle yatak odası güvenliğinin sağlanması ve çocukta fiziksel zarara neden olabilecek nesnelerin etraftan uzaklaştırılması gerekmektedir.
Ebeveynler ve bakım vericilerin desteklenip eğitilmesi, özellikle çocuğun gece terörü sırasında güvenliğini sağlamak için oldukça yararlıdır.
Eğitim, bu durumun çocuklarda altta yatan psikolojik bir sorununun göstergesi olmadığını ve psikolojik zararla sonuçlanmadığını vurgulayan, ilgili hastalığın özellikleri hakkında basit bir açıklama yapmakla başlamalıdır.
Çocuğun hayatında aşırı stres veya çatışma varsa sıklığı azaltmaya yardımcı olmak için rahatlatıcı bir tedavi ve baş etme teknikleri kombinasyonu önerilebilir.
Yeterli uyku almada sorun olması, sık ortaya çıkması ve uzun süre devam etmesi durumunda gevşeme tedavileri, zihinsel imgelem, psikoterapi veya çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. Bazı ilaçların vaka çalışmalarında etkili olduğu kanıtlanmıştır ancak bu tür ilaçlar çocuklarda bağımlılığa neden olabilmektedir ve çocukların sedatif ilaçlarla tedavi edilmesi birçok soruna yol açmaktadır.
Bunun yanında uyku programları, zamanlanmış uyandırmalar da tedavi amaçlı kullanılabilmektedir.
Gece terörlerinin yaşanmasından kaynaklanabilecek bazı komplikasyonlar şunlardır:
- Aşırı gündüz uykululuğu, okulda zorluklara veya günlük işlerde sorunlara neden olabilir,
- Rahatsız uyku,
- Gece terörü hakkında utanç veya ilişkilerle ilgili sorunlar,
- Kendine veya nadiren yakınındaki birine zarar verme.
Gece Teröründe Ebeveynler Ne Yapabilir?
- Gece terörü sırasında ebeveynler sakin kalmalıdır. Bu durum ebeveynler için çocuktan daha korkutucu olmaktadır.
- Ebeveynler çocuklarını uyandırmaya çalışmamalı, çocuğun kendisine zarar vermeyeceğinden emin olup çevresinde güvenlik önlemleri almalı.
- Aynı zamanda çocuğu yatakta ve güvende tutmaya çalışmalıdır.
- Diğer aile üyeleri veya çocuğun bakımını üstlenen bakıcı gibi kişilere, kendilerinin bulunmadığı durumlarda, gece terörlerinin nasıl idare edileceği konusunda bilgi vermelidirler.
Boyden, S. D., Pott, M., & Starks, P. T. (2018). An evolutionary perspective on night terrors. Evolution, Medicine, and Public Health, 2018(1), 100–105.
Carter, K. A., & Hathaway, N. E. (2014). Common Sleep Disorders in Children (Vol. 89).
Çöpür, M. (2019). Çocuklarda Ruhsal Sorunlar. In M. Çöpür (Ed.), Çocuk Ruh Sağlığı (1st ed., pp. 243–274). Nobel.
DelRosso, L. M., Martin, K., Marcos, M., & Ferri, R. (2018). Transient central sleep apnea runs triggered by disorder of arousal in a child. Journal of Clinical Sleep Medicine, 14(6), 1075–1078.
Guilleminault, C., Palombini, L., Pelayo, R., & Chervin, R. D. (2003). Sleepwalking and sleep terrors in prepubertal children: what triggers them? Pediatrics, 111(1).
Mayo Clinic. (n.d.). Sleep terrors (night terrors). Retrieved December 9, 2019, from https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sleep-terrors/symptoms-causes/syc-20353524
Moreno, M. A. (2015). Sleep terrors and sleepwalking common parasomnias of childhood. JAMA Pediatrics, 169(7), 704.
Owens, J., & Mohan, M. (2016). Behavioral Interventions for Parasomnias. Current Sleep Medicine Reports, 2(2), 81–86.
Popoviciu, L., & Corfariu, O. (1983). Efficacy and safety of midazolam in the treatment of night terrors in children. British Journal of Clinical Pharmacology, 16(1 S), 97S–102S.
Sasayama, D., Washizuka, S., & Honda, H. (2016). Effective Treatment of Night Terrors and Sleepwalking with Ramelteon. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology, 26(10), 948.
Singh, S., Kaur, H., Singh, S., & Khawaja, I. (2018). Parasomnias: A Comprehensive Review. Cureus, 10(12), e3807.
Thorpy, M. J. (2012). Classification of Sleep Disorders. Neurotherapeutics, 9(4), 687–701.
Törüner, E., & Büyükgönenç, L. (2017). Çocukluk Çağı Ruhsal Sorunları. In E. Törüner & L. Büyükgönenç (Eds.), Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları (1st ed., pp. 603–624). Ankara: Ankara Nobel Tıp.
Turan S, H., Gündüz, N., Polat, A., & Tural, Ü. (2015). İki Olgu Özelinde Uyku Terörü ve Tedavi Yaklaşımı. Arch Neuropsychiatr, 52, 204–210.
Van Horn, N. L., & Street, M. (2019). Night terrors. StatPearls.
Wolke, D., & Lereya, S. T. (2014). Bullying and parasomnias: A longitudinal cohort study. Pediatrics, 134(4), e1040–e1048.
Semptomlar epilepsi ile birbirine yakın duruyor. Yanlış mı düşünüyorum? Eğer öyle ise tanılayıcı bir yöntem olarak EEG’da ne gibi farklılıklar oluyor. Teşekkür ederim.
Merhaba Semih Bey,
Evet, gece terörü görünüşte epilepsi ile benzerlik gösterebilir ancak beyin aktivitesinde aynı özellikleri göstermez. Olay sırasında elektroensefalografide (EEG) değişiklik görülmez. Ayırıcı tanı önemlidir. Çoğunlukla öykü ve yaş tanıya gitmeyi kolaylaştırır ve yardımcı testler tanıyı doğrular.