Basınç Yaralarında Bitkisel Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Basınç yaraları hareketsizliğe bağlı olarak beden yüzeyinde kemik çıkıntıları başta olmak üzere uzun süre aynı bölgeye uygulanan basınç, sürtünme veya yırtılma sonucunda oluşan doku nekrozu olarak tanımlanabilir.

Basınç yarası oluşum durumunda hastaların yaşam kalitelerini azalmakla birlikte, hastanede yatış süreleri ve sağlık bakım maliyetleri artar.

Tedavide ilk basamak olarak hastanın beslenmesi düzeltilerek başlanmalıdır. Basınç yarası mevcut olan hastaların özellikle bol protein, yüksek kalorili gıda ve vitamin alımı sağlanmalıdır. Bu aşamada istenilen durum doku yıkımının önüne geçerek, dokuların yenilenme gücünü ve travmalara karşı direnicini artırmaktır. Tedavide ikinci basamağa geçmeden önce yaranın evresinin belirlenmesi de çok önemlidir. Basınç yaraları en sık kullanılan sınıflandırmaya göre 4 evreden oluşur ve evrelere göre doku hasarı şu şekildedir;

1. Evre: Deride kızarıklık ve ödemin mevcut olduğu evredir. Bası kalkar, şartlar iyileştirilir ve iyi bakım yapılırsa vücut hasarı kolaylıkla onarır.
2. Evre: Derinin dermis tabakasına ilerleyen yüzeyel doku ölümünün mevcut olduğu evredir. Yara takibi yapılarak ve ilaç desteğiyle dokunun onarılması sağlanır.
3. Evre: Artık tam olarak doku ölümü yani nekrozun deride görüldüğü evredir. Subkutan dokuda lezyon görülür. İkincil bir enfeksiyon da eklenirse yaranın tedavisi zor hale gelir. Yayılmış olan lezyonlar cerrahi girişim yöntemi kullanılarak onarılır.
4. Evre: Lezyonun kemik dokusunu da içine aldığı evredir, kemik çıkıntısına kadar inmiştir. Tedavisi cerrahi olmalıdır.

Evrelendirme yaranın tedavi planlamasında oldukça önemlidir, nasıl bir yol izleneceğine karar verilir.

Cerrahi Girişim Gerektirmeyen Yaraların Tedavisinde Kullanılan Bitkisel Yöntemler

Yapılmış olan birçok araştırma ve çalışmalarda basınç yaralarının tedavisinde doğal yöntemlere, bitkisel ekstrelere sıkça başvurulmaktadır. Başvurulan bu yöntemlerin içerisinde yer alan bazı ürünler şu şekildedir.

1. BAL

Yara bakımında yüzeye sürülerek uygulanan balın antibakteriyel etkisi vardır. Bal sulandırıldıkça dokulara zarar vermeden daha yüksek oranda antibakteriyel etki gösterir. Bu antibakteriyel etki, kısmi olarak balın içinde mevcut olan glukoz oksidaza bağlıdır ve aynı zamanda içeriğinde birçok antibakteriyel etki gösteren maddeler vardır. Mevcut çalışmalarda balın kullanılması yaradaki iyileşme süresini diğer kullanılan materyallere nazaran kısalttığı görülmektedir.

Uygulaması hakkında ise günde 1-4 kez uygulayabileceğimiz bilgisi mevcut fakat günlük değiştirilme sıklığı ile ilgili bir çalışma bulunmamaktadır. Yine başka bir çalışmaya göre ise günde 2 kez yara yüzeyini kaplayacak şekilde uygulanmasının uygun olduğu belirtilmiştir.

2. ALEO VERA

Aleo vera bitkisinin sağlıklı ciltte nemlendirici etkisi olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda bu bitkide bulunan jel yapının yanıklarda, farklı deri hastalıklarında, lezyonlar ve oral aftlarda kullanımında yara iyileşmesine katkı sağladığı görülmüştür.

3. KUDRET NARI

Kudret narından edilmiş olan bitki özütlerinin, hücre büyümesi ve çoğalmasında etkili olarak yara iyileşmesinde önemli bir etkiye sahip olduğu bilinmektedir.

Antibakteriyel, antiinflamatuar, analjezik, anti ülser ve antioksidan gibi rolleri olduğu bilinen bu bitkiden elde edilen olgunlaşmış meyveler ufak parçalara ayrılarak zeytinyağında ve güneşte 4-6 hafta bekletilir daha sonra yara yüzeyine sürülerek uygulanır. Mide ülserinde ise bu meyvelerin bulunduğu zeytinyağı 15 gün bekletilerek oral yoldan aç karına alımı önerilir.

4. SARI KANTARON

Bitki; antiviral, antibakteriyel, antiinflamatuar ve antioksidan özelliklere sahiptir. Yapılan çalışmalarda bu özelliklerinin yanında fibroblastları aktifleştirmesi, cildin bütünlüğünün tekrar oluşmasında ve yaranın onarılmasında oldukça etki sağladığı görülmüştür.

Basınç Yarasında Alınabilecek Önlemler

• Uygun aralıklarla pozisyon değişimi yapılmalıdır.
• Kişinin beslenme yönetimi iyi yapılmalıdır ve vücudun ihtiyaç duyduğu karbonhidrat, vitaminler, protein, yağ ve yeterli su alımı sağlanmalıdır.
• Risk grubunda bulunan kişiler düzenli olarak yüzey kontrolüne tabi tutulmalıdır. Cilt yüzeyi; kızarıklık, sertlik, akıntı gibi olağandışı durumlar bakımından değerlendirilmelidir.
• İdrar veya gaitanın cilt ile temasından olabildiğince kaçınılmalıdır ve temizliğinde hassas olunmalıdır.