Koronavirüs salgınında eczanelerde maskelerden sonra en çok alınan ürünlerinden biri de C vitamini.
Peki takviye olarak neden C vitamini almalıyız?
Vitaminler, insan vücudu tarafından hiç yapılmadıkları ya da yeterli miktarda yapılamadıkları için besinlerle birlikte dışarıdan alınmaları gerekir.
Vücudun sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları ve enfeksiyonlara karşı bağışıklık gelişimi açısından gereklidir.
Ayrıca organizmanın karbonhidrat, yağ ve proteini kullanmasını da sağlar.
İlaç olarak kullanımları genellikle önerilmez.
Çünkü sağlıklı bir diyet vücuttaki vitamin eksikliklerini karşılar.
Aşırı vitamin kullanımı yarardan çok zararlı etki yapabilir.
Gelelim C vitaminine…
C vitamini çok iyi bir antioksidandır. Böylece hücre ve dokuların rutin hasar düzeltici mekanizmalarını güçlendirir ve vücudumuzu korur.
C vitamini suda eriyen vitamindir yani vücutta depolanmaz.
Günlük ne kadar C vitamini almalıyız?
Anne sütündeki A ve C vitamini, ilk 6 ay bebeğin gereksinimini karşılar, dışarıdan verilmesi gerekmez.
Yaş arttıkça 20-40 mg arasında C vitamini yeterlidir.
Günlük alınması gereken miktar 9-13 yaş arası 45 mg,14-18 yaş arası kızlar için 65 mg ,erkelerde ise 75 mg’dır.
Ortalama olarak kadınlarda 70-75 mg, erkeklerde 80- 90 mg,hamilelerde 85 mg,emziren annlerde ise 120 mg dır.
Peki bu miligramların (mg) karşılığı nedir?
Başka bir şekilde sorarsak ne kadar meyve-sebze yemeliyiz?
C vitamini deyince akla ilk portakal ve limon geliyor.
2 adet orta boy portakal ve 2 adet limon bizim günlük ihtiyacımızı karşılamaktadır.
Çoğu kişinin aklına gelmeyebilir ama BİBER tam bir C vitamini deposudur. 1 adet orta boy yeşil biber bizim günlük ihtiyacımızı karşılar. Kırmızı biberde ise yeşil biberden daha fazla C vitamini bulunur.
1 adet kivi ve 1 tabak çilek de günlük C vitamini ihtiyacımızı karşılar.
Ayrıca kuşburnu, ıspanak, lahana, maydonoz, nar, domates, patates, kavun, üzüm, brokoli ve birçok sebze-meyvede C vitamini bulunmaktadır.
C vitamini en doğru şekilde nasıl tüketilir?
C vitamini içeren sebze ve meyveler taze şekilde tüketilmelidir.
Çok fazla ısıda pişirilmeden yenilmelidir.
Sebze ve meyveleri bıçakla kestikten hemen sonra tüketilmelidir. Çünkü C vitamini oksijen ile temas ettiği zaman sebze-meyvedeki değeri azalır.
Kimler ek C vitamini almalı?
Çok yaşlılar, çocuklar,hamileler, süt veren anneler, vejetaryanlar, profesyonel sporcular, mide küçültme ameliyat olanlar, anoreksisi olanlar, kronik gastriti olanlar, iltihaplı barsak hastalığı olanlar risk grubunda diye söylenebilir.
Ancak yeterli ve dengeli beslenirsek ek takviyeye gerek yoktur.
Son olarak C vitamini eksikliği ve fazlalığında oluşan belirtilere değinelim.
C vitamini eksikliğinde görülen belirtiler nelerdir?
C vitamini eksikliğinin klasik belirtisi skorbüttür.
Skorbütün yanında dişeti kanamaları, yara iyileşmesinde gecikme, yaygın morluklarda görülebilir. Skorbüt, uzun süre C vitamini almadan inek sütü ile beslenen bebeklerde görülür. Skorbütten korunmak için günlük en az 10 mg C vitamini gereklidir.
Enfeksiyona yatkınlık, histeri ve depresyonda C vitamini eksikliği görülebilir.
Fazla dozda C vitamini alırsak ne olur?
C vitamini vücutta depolanmaz bu yüzden fazlası idrar ve terle atılır.
Ciddi yan etkileri pek yoktur.
Karın ağrısı, ishal, mide ekşimesi (yanması) vb. gatrointestinal rahatsızlıklar, uyuklama, baş ağrısı, ciltte kızarıklık, karın krampları, uykusuzluk, yorgunluk görülebilir.
Çakır Atabek Hayriye, Özdemir Filiz (2010), C Vitamini İlavesinin Egzersiz Performansına Ve Kas Hasarına Etkisi, Besbd ,5(2):60-69
Erkan Tülay (2008), Ergenlerde Beslenme, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, No:63, S.73-77
Arslan Perihan, Beygo Merih, Çocuk Beslenmesi, Beslenme Ve Diyet Dergisi, S.9-18