Anestezi Hakkında En Fazla Merak Edilen 17 Soru Ve Cevabı

Hastanede ameliyat olacak veya vücuduna girişimsel işlem yapılacak kişilere ağrı ve acı hissetmemeleri için anestezi verilir. Her anestezinin küçük ve büyük yan etkileri bulunmaktadır. Riskleri ve yan etkileri en aza indirmek için kişiler anestezi ile ilgili bilgi aramaktadırlar.

Bu yazımızda anestezi ile ilgili en fazla sorulan soruları sizler için derledik.

1. Anestezi onamı nedir ve kimden alınmalıdır?

Yazılı anestezi onamı, hastanın ve yakınlarının yapılacak olan tıbbi prosedür-anestezi uygulamalarını, işlemle ilgili oluşabilecek tüm riskler hakkında yeterli bilgiye sahip olduklarını ve rıza verdiklerini gösteren resmi bir onamdır. Her türlü tıbbi işlem için hastanın kendisinden ve/veya birinci derece yakınlarından yazılı onam alınmalıdır. Kendisi ve yakınlarından onam alınamayan hastalar için yasal vasisi durumundaki kişilerden alınır. Acil koşullarda veya hastanın hayati tehlikesinin olduğu durumlarda yapılacak işlemler için yazılı onam belgesi aranmaz.

2. Hastalar nasıl uyutulur?

Anestezi, konusunda uzman ekiplerce yeterli donanımın olduğu birimlerde uygulanır. Genellikle hastalara damar yolu aracılığı ile anestezik ilacın verilmesi ile hastalar uyutulmaktadır. Daha az olarak, anestezik maddeler maske ile solutarak veya kas içine enjeksiyon şeklinde de uygulanabilmektedir. Sonrasında, farklı teknikler ile kesintisiz olarak anestezi verilerek idame edilir. Ameliyat bittiğinde anestezi uygulaması da sonra erer ve hastalar uyandırılma safhasına geçerler.

3. Ameliyatımla boğazımın ne ilgisi var? Neden boğazımı ve boynumu muayene ediyorsunuz?

Genel anestezi uygulanan neredeyse her hastaya, yapay solunum desteği uygulanmaktadır. Hastaların, anestezik ilaçların etkisi ile kendi solunumları zayıflar ya da tamamen kaybolur. Burada solunumu normal şekilde devam ettirmek amacıyla, anestezi uzmanları farklı teknikler ile akciğerlere oksijen göndermeye devam ederler. Bunu sağlayabilmek için, boğaz ve boyun bölgenizi muayene eder ve anatomik-fonksiyonel bir bozukluk olup olmadığını kontrol ederler.

4. Spinal veya epidural anestezi (belden uyuşturma) sonrası cinsel hayatım etkilenir mi? Felç olma riskim var mı?

Spinal ve epidural anestezi teknikleri tüm dünyada rutin olarak uygulanan ve yeterli tecrübe edinilmiş güvenli uygulamalardır. Hastaların büyük bir çoğunluğu belden uyuşturma işlemi sonrasında herhangi bir sorun yaşamazlar. Ayrıca cinsel fonksiyonların etkilenmesine dair bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak çok nadiren olmak üzere, işlem bölgesinde kanama veya enfeksiyon gibi riskler mevcut olup sık değerlendirme, muayene ve gerekirse görüntüleme teknikleri ile bu istenmeyen durumlara müdahale edilebilir.

5. Anestezi uykusunun normal uykudan farkı nedir?

Normal uyku ile anestezi birbirine benzer gözükmekle birlikte aynı şey değildir. Çünkü uykudan herhangi sesli ya da ağrılı bir uyarıyla uyanılırken, anesteziden anestezi hekiminin inisiyatifi haricinde uyanmak çok mümkün değildir. Anestezi ilaçlarının verilmesi devam ettiği sürece hastaların büyük çoğunluğu uyku denilen, ağrılı işlemlere yanıt vermeme durumunda kalmaktadır. Bu sebeple normal uyku fizyolojik bir ihtiyacın karşılanması iken, anestezi alımındaki uyku kontrollü ve ölçülebilir bir süreçtir.

6. Bel fıtığım var, belden uyuşturma zararlı mıdır?

Belden uyuşturma (spinal veya epidural anestezi) işlemi bel fıtığına neden olmaz veya var olanı şiddetlendirmez. Bel fıtığı, omurgalar arası diskin kayması nedeniyle oluşur ve belden uyuşturmada hedeflenen bölge ile ilişkili değildir. Nadir olarak, işlem bölgesindeki cilt noktasında genellikle geçici hassasiyet veya ağrı oluşabilmektedir.

7. Anestezi uzmanı ameliyat boyunca beni takip edecek mi?

Evet. Anestezi uzmanı ve anestezi teknikerleri bir ekip halinde ameliyat olan her hastayı ameliyat boyunca ve derlenme süresince takip etmektedir.

8. Ameliyatımı izleme veya görüntülerini alma imkanım var mı?

Birçok ameliyat genel anestezi altında uygulandığı için hastaların operasyonu izleme imkanı bulunmamaktadır. Ancak kısıtlı sayıda bazı işlemler için (ör. koroner anjiografi) operasyonun tıbbi görüntüleri verilebilmektedir. Bunun dışında uygulanan prosedür ile ilgili yazılı raporlar özel durumlar dahilinde hastaya verilebilmektedir.

9. Anestezi ameliyathane dışında da uygulanabilir mi?

Günümüzde ameliyatlar dışında birçok tıbbi işlem de anestezi altında uygulanmaktadır. Endoskopi ünitelerinde, MR ve Tomografi gibi radyolojik görüntülemelerde, koroner anjiografi (kalp damar ve kapak hastalıklarını görüntüleme) laboratuvarında, tüp bebek girişimlerinde ve benzeri çok sayıda işlemde, özel ekip ve ekipmanlarca güvenli bir şekilde anestezi uygulanabilmektedir.

10. Ameliyattan sonra ne zaman yemek yiyebilirim?

Anesteziden tam derlenme süreci tamamlandıktan sonra hastalar yemek yiyebilirler. Derlenmenin tam olmadığı durumda hastaların yemek yemeye çalışması, boğulmaya ve akciğerlerine gıda kaçırmaya sebep olarak ciddi sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Bu süre hastaya ve yapılan ameliyata bağlı olarak farklılık gösterebilir. Genellikle eğer batın bölgesini ilgilendirmeyen bir operasyon ise 4-6 saat sonra hastaların gıda alımına izin verilmektedir. Ancak her koşulda bulunduğunuz servisteki görevli sağlık profesyonelinden izin alınması gereklidir.

11. Ameliyat sırasında uyanır mıyım? Ağrı duyar mıyım?

Anestezi düzeyi ve derinliği ile hastanın hayati bulguları uzmanlar tarafından sıkı takip edilir ve uyanmanız mümkün değildir. Bunlar hassas ölçümler ile kontrol edilmektedir. Dolayısıyla hastaların istemsiz uyanması veya ağrı hissetmesi mümkün olmamaktadır. Çok nadir bir durum olarak “anestezide farkındalık” denen özel bir kavram mevcut olup hastalar hareketsiz ve uykuda iken konuşmaları ve sesleri duyduklarını ifade etmektedir.

12. Anestezide kullanılan ilaçların alerji testi yok mu?

Rutin pratikte böyle bir uygulama yoktur. Çünkü anestezik ilaçlar çok çeşitlidir ve test dozlarında dahi duyarlı kişilerde ciddi reaksiyonlara neden olabilirler. Ancak ameliyat öncesi değerlendirmede, hastaların önceki anestezi deneyimleri ve anestezik ilaçların içinde bulunan bazı maddelere karşı (örneğin yumurta, soya gibi) kişinin duyarlı olup olmadığı irdelenmektedir.

13. Ameliyat sırasında çocuğumun yanında kalabilir miyim? Çocuğum uyutulurken içeri girebilir miyim?

Hayır. Ameliyathaneler steril ortamlardır, özel ekipman ve üniformalı yetkili personel dışında kimse alınmamaktadır. Hastaların sağlığı, güvenliği ve enfeksiyon kontrolü için de kritik olan bir uygulamadır. Dolayısıyla sadece ameliyathanenin giriş noktasına kadar refakat edilebilir.

14. Ameliyattan kaç saat sonra bebeğimi emzirebilirim?

Genel anesteziden sonra annelerin ne zaman bebeklerini emzirebilecekleri sıklıkla sorulan sorulardan biridir. Günümüzde kullanılan anestezik ilaçlar hızla vücutta etki gösterip, hızla vücuttan temizlenmektedir. Anestezi uygulamalarından sonra anne sütünde tespit edilen anestezik madde miktarı ihmal edilebilir düzeydedir ve bebeğin sağlığını etkilemez. Bu yüzden uzmanlar, anestezi sonrası annelerin tam derlenme (uyanıp normale dönme) sonrasında bebeklerini emzirmeye devam etmelerini önermektedir.

15. Ameliyattan sonra kullanılacak ağrı kesicilerin yan etkisi var mı? Morfin ve benzeri ilaçlar bağımlılık yapar mı?

Her ilacın olduğu gibi ağrı kesicilerin de yan etkileri mevcuttur. Hekimler, bu ilaçları sadece gerekli durumlarda ve yeterli süre kullanırlar. Yan etkileri ile ilgili olarak koruyucu önlemler ve sık hasta vizitleri ile hastaların durumu kontrol edilmektedir. Morfin ve benzeri ilaçların bağımlılık potansiyeli mevcuttur ancak bu durumun oluşabilmesi için uzun süre ve kontrolsüz kullanım gerekir. Ağrısız durumlarda kullanıldığında bağımlılık oluşturma potansiyeli daha yüksektir. Bu tip ilaçlar sıkı kontrol altında, gereken minimum doz hesaplanarak reçete edilmektedir.

16. Ameliyattan sonra uyanırken ağrım olur mu? Saçma konuşmalar yapar mıyım?

Genellikle hastaların ameliyat sonrası ağrıları farklı metodlar ile tamamen kesilir. Ancak yine de, hastaların hafif-orta düzey ağrı hissetmeleri bazen mümkündür. Ağrısı olan hastalar için dozlar ve ağrı kesici yöntemler tekrar değerlendirilir. Bilincin tam olarak yerine gelmediği erken dönemlerde hastalar bazen istem dışı konuşmalar yapabilmektedir. Bu durum hasta mahremiyeti açısından saklı tutulur ve bilinciniz tam olarak normale gelene kadar takip edilirsiniz.

17. Sigara kullanmak anestezi riskini arttırır mı?

Evet. Sigara kullanımı akciğer ve üst havayolu bölgesine çeşitli zararlar verir. Hastaların efor kapasitesini azaltır ve anesteziye bağlı risklerin oluşumuna zemin hazırlar. Operasyon planlanan hastaların sigara kullanmamaları ideal olanıdır.