Ameliyat Hastalarında Görülen Psikolojik Değişiklikler Nelerdir?

Önce ameliyat nedir kısaca tanımlayalım…

İlaçlar ya da tedavi yöntemleri ile iyileştirilemeyen hastalıkların, kesme, delme, hastalıklı doku veya organı çıkarma işlemleri ile hastaları iyileştirmek amacıyla yapılan tıbbi müdahaleler olarak tanımlayabiliriz.

Ameliyatlar, ameliyathanelerde yapılmakta olup gelişmiş teknoloji, uzman ve yardımcı sağlık profesyoneli gerektiren özel bir arenadır.

Bir kişiye ameliyat önerildiğinde, önerilen ameliyatın kapsamı ne olursa olsun, hasta tarafından “büyük” bir süreç olarak algılanır. Ameliyat, hastalar için zorlayıcı bir psikolojik stres kaynağıdır. Bu sebepten hastaların psikolojik hazırlık süreçleri fizyolojik hazırlık kadar öneme sahiptir.

Ancak ameliyat sürecine giren hastaların ilk tanıyı aldıktan sonra psikososyal açıdan neler hissettiği ve neler yaşadıkları ile “ameliyat” kelimesinin hastalar için ne ifade ettiği, psikolojik hayatlarına ve tedavi süreçlerine nasıl yansıdığı anlaşılmayı bekleyen önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.

İster acil hastalıkların tedavisi için isterse de görünümün düzeltilmesi için yapılan küçük ya da büyük çaplı ameliyatların hastaları psikolojik, sosyal, fiziksel ve ekonomik açıdan etkiledikleri bilinen bir gerçektir.

Peki, hastaların psikolojisi bu süreçte nasıl etkileniyor?

Ameliyat öncesi hastalara bazı değerlendirmeler yaparız. Bu değerlendirmeler hastaların ameliyat adayı olmak için psikiyatrik bozukluklar veya diğer müdahaleler için tedaviye ihtiyaç duyup duymadıklarına odaklanmaz, çünkü ameliyat bir ölüm kalım meselesidir ve hastaların sonuçlarını optimize edebilecek davranış değişiklikleri yapmak için zamanları yoktur. Bu durumlarda, ameliyat öncesi değerlendirmenin odak noktası, hastaların ne bekleyeceklerini ve nasıl hazırlanacaklarını anlamalarını sağlamaktır.

Elbette ameliyat olmak bir yandan hastayı sağlığına kavuşturmayı umut ederken diğer yandan da birçok riski beraberinde getiriyor. Anesteziden uyanamamak, ameliyat sonrası sakat kalmak, işini kaybetmek, yanlış teşhis ve tedavi, hastalığın getirdiği stres, oluşabilecek enfeksiyonlara karşı direncin düşmesi, vasküler sistemin bozulması, organların işlevlerinin bozulması, beden imajında değişikliklerin oluşması başlıca risklere örnek olarak gösterilebilir.

Hastaların günlük rutinlerini değiştirmek zorunda kalmaları da sinir bozucu olabilir. Özellikle planlanmamış veya acil ameliyat olmak, korku ve endişeye neden olmaktadır. “Ya bir şeyler ters giderse” senaryosu hakkında endişelenmemek hastalar için zor olabilir.

Ameliyat sonrası iyileşme süreci de bazı insanlar için diğerleri kadar sorunsuz değildir. Bazen planlandığı gibi veya beklendiği kadar hızlı gitmez. Hastalarda yorgunluk, iştah durumunda değişiklik, sinirlilik, huzursuzluk, suçluluk duygusu, kendine veya başkalarına zarar verme düşünceleri ve intihar duyguları görülebilir. İyileşme sürecinde kısa vadeli ve uzun vadeli ulaşılabilir hedefler belirlemeniz gereklidir.

Bu hedefler, başarı hissi vermek ve ruh halinizi iyileştirmek için günlük, haftalık ve aylık olmalıdır. Eğer hedefler gerçekleştirilemezse anksiyete artabilir ve hasta depresyona girebilir. Hasta çevresine hatta kendine bile öfke duyabilir.

Tüm bu süreçlerin içerisinde hastanın yaşamış olduğu stres, anksiyete ve depresyon kendini yalnız hissetmesine neden olabilir. Hastanın yakınlarından destek alması stresi uzaklaştırmanın önemli bir yoludur.

2017 yılından beri sayamayacağım kadar çok sayıda ameliyata girdim ve birçok farklı vakaya tanık oldum. Tüm bu gözlemlerim sonucunda şunu fark ettim; ameliyat sürecindeki hastalarda ortak nokta ölüm korkusu…

Ölümle ilgili aşırı korku ve aşırı kaygı duyulmaya başlanır…

Olumsuz hisler hastanın düşüncelerini kaplar ve bunun önünü alamaz şekilde hasta sürekli olarak kaygılanır…

Hastanın kendi başına üstesinden gelemeyeceği bir duruma bile dönüşebilir. Bu durumda da yapılacak en doğru şey profesyonel bir yardım almaktır.

Peki, neden korkarız ölmekten?

Gerçekleştiremediğimiz düşlerimiz olduğu için mi, yoksa ölüm sonrası belirsizlikten dolayı mı?

Steve Jobs’un da dediği gibi “Hiç kimse ölmek istemez, cennete gitmek isteyenler bile.”

Sevgiler.